ارزیابی تحمل تنش خشکی در ژنوتیپ های گندم نان (.Triticum aestivum L) زمستانه دیم

به منظور ارزیابی تحمل به تنش خشکی در ژنوتیپ های گندم نان زمستانه تعداد 48 ژنوتیپ (لاین و رقم) در دو محیط دیم و آبیاری تکمیلی در دو سال زراعی (99- 1397) درایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه ارزیابی شدند. هرآزمایش در هر محیط در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تکرار اجرا شد.تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر سال ، ژنوتیپ و اثر متقابل سال × ژنوتیپ بر تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روزتا رسیدگی فیزیولوژیکی، دوره پرشدن دانه، ارتفاع گیاه، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت معنی دار بود. میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ ها در شرایط دیم 1707 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین عملکرد دانه در شرایط دیم به ترتیب مربوط به ژنوتیپ های شماره 4، 23، 20 و 26 با 2080، 2066، 2035 و 1999 کیلوگرم در هکتار بود و در شرایط آبیاری تکمیلی به ترتیب به ژنوتیپ های شماره 13، 7، 11 و 25 با 3044، 3014، 2943 و 2914 کیلوگرم در هکتار تعلق داشت. آبیاری تکمیلی موجب افزایش 738 کیلوگرم عملکرد دانه در هکتار، هشت سانتیمتر ارتفاع گیاه، سه گرم وزن هزار دانه و چهاردرصد شاخص برداشت شد. همبستگی معنی داری بین عملکرد دانه ژنوتیپ ها در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی مشاهده نشد. همبستگی مثبت و معنی داری بین عملکرد دانه و شاخص های MP، GMP، HM، STIو YIدر شرایط دیم و آبیاری تکمیلی مشاهده شدکه بیانگر مناسب بودن این شاخص ها برای انتخاب ژنوتیپ هایی با عملکرد دانه مطلوب در هر دو شرایط می باشند. بر اساس نتایج تجزیه به مولفه های اصلی و نمودار سه بعدی، ژنوتیپ های20، 23 و 26 به عنوان ژنوتیپ های متحمل به خشکی با عملکرد بالادر هر دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی و ژنوتیپ های 13، 7، 11، 25 و 32 برای شرایط آبیاری تکمیلی شناسایی شدند.