پاسخ های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی پایه های بذری درگزی و رویشی پیرودوارف گلابی به کاربرد ملاتونین در شرایط تنش خشکی

در این پژوهش کارایی ماده ملاتونین برای کاهش آثار سوء تنش خشکی بر روی دو پایه تجاری گلابی (پایه بذری درگزی و پایه رویشی پیرودوارف) ارزیابی شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت یک سال در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس در تهران انجام شد. برای این منظور 10 روز قبل از اعمال تنش خشکی ماده ملاتونین با غلظت 100 میکرو مولار در محیط ریشه گیاهان استفاده شد. عوامل آزمایشی شامل: پایه در دوسطح (پایه بذری درگزی و پایه رویشی پیرودوارف)، ملاتونین در دوسطح (بدون ملاتونین و غلظت 100 میکرو مولار ملاتونین)، تنش خشکی در دوسطح (آبیاری هر 10 روز یکبار و قطع آبیاری به مدت 40 روز) و طول دوره (زمان) تنش خشکی در چهار سطح (10، 20، 30 و 40 روز پس از اعمال تنش خشکی). نتایج نشان داد که ملاتونین اثر معنی داری بر محتوای کلروفیل و حداکثر کارایی کوانتومی فتوسیستم II و کاهش اثر تنش خشکی درهر دو پایه داشت. با افزایش دوره تنش خشکی میزان کلروفیل در پایه هایی که با ملاتونین تیمار شده بودند کمتر دچار تخریب شد. اثر متقابل زمان × تنش خشکی، تنش خشکی × ملاتونین و ملاتونین × زمان بر صفات مورد بررسی در سطح یک و پنج درصد معنی دار شد. تیمار با ملاتونین به طور معنی داری مانع از نشت یونی شد و باعث افزایش پایداری غشاء سلول در هر دو پایه بذری درگزی و رویشی پیرودوارف شد. همچنین پیش تیمار ملاتونین باعث افزایش فنل کل در هر دو پایه شد و تحمل گیاه را به تنش خشکی بهبود بخشید. میزان افزایش تولید فنل کل در گیاهان تحت تنش خشکی شدید در مقایسه با شاهد در پایه بذری درگزی و رویشی پیرودوارف به ترتیب 123 و 100 درصد بود. کاربرد ملاتونین به جذب بیشتر عناصر سدیم، پتاسیم و فسفر در شرایط تنش خشکی نیزکمک نمود.