ارزیابی شرایط هیدرومورفولوژی طالقان رود جهت برنامه‎ ریزی محیطی با استفاده از روش‎های MQI و RQI

رودخانه‎ ها در طول زمان با تغییرات مورفولوژیکی و اکولوژیکی زیادی مواجه‎ اند و این در برنامه ‎ریزی‎ های محیطی و عمرانی حایز اهمیت است. طالقان‎رود در استان البرز ازجمله رودخانه‎ هایی است که طی سال‎های اخیر به دلایلی مانند سدسازی، تغییرات کاربری اراضی در اثر توسعه کشاورزی، ساخت‎ وسازها، گردشگری و برداشت شن و ماسه، تغییرات زیادی داشته است؛ بنابراین پژوهش حاضر به بررسی تغییرات طبیعی و انسانی موثر در وضعیت هیدرومورفولوژیکی طالقان ‎رود و اقدامات مدیریتی مقتضی می‎پردازد. داده ‎های مورداستفاده در تحقیق شامل اطلاعات کتابخانه‎ای، اطلاعات به ‎دست ‎آمده از تصاویر گوگل ارث و بازدیدهای میدانی و همچنین مدل رقومی ارتفاعی 5/12 متر است. ابزارهای تحقیق شامل نرم‎افزارهای ArcGIS و گوگل ارث و همچنین مدل‎های RQI و MQI بوده است. این تحقیق در دو مرحله کلی انجام‎شده است. در مرحله اول با استفاده از روش RQI شرایط محیطی در بازه ‎های موردمطالعه ارزیابی شد. در مرحله دوم نیز با استفاده از مدل MQI، وضعیت دینامیک رودخانه بررسی گردید. نتایج به ‎دست‎ آمده از روش RQI نشان می‎دهد که بازه‎ های 1 تا 6 که در بالادست سد قرار دارند، دارای وضعیت فقیر بوده و ازنظر مدیریتی نیازمند بازسازی سیستم‎ های پوشش‎ گیاهی است و بازه‎های 7 و 8 نیز در محدوده سد طالقان و پایین‎دست، دارای وضعیتی متوسط هستند که لازم است تا اقدامات حفاظتی در مورد آن‎ها اجرا شود. همچنین نتایج حاصل از ارزیابی وضعیت مورفولوژیکی رودخانه بیانگر آن است که مناطق بالادست؛ یعنی بازه‎های 1 تا 5 به علت ضعیف شدن فرایندهای فرسایشی ناشی از تغییرات سطح اساس، دارای وضعیت پویایی مورفولوژیکی خیلی ضعیف و بازه 6 که در محدوده ورودی سد قرار دارد ازنظر شاخص MQI دارای وضعیت دینامیک ضعیف است. بازه ‎های 7 و 8 به دلیل تغییرات کمتر، دارای بالاترین ضریب هستند و ازنظر دینامیک ژیومورفولوژی، پویایی بیش‎تری نسبت به سایر بازه‎ها دارند.