مراحل تطور احتفال (جشن) میلاد پیامبر(ص) در گذر تاریخ

احتفال به‌معنای برگزاری مراسم جشن ولادت پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع)، تطورات تاریخی گوناگونی را به خود دیده که در این نوشتار به پنج برهه تاریخی اشاره شده است. این مراسم به‌صورت رسمی و عمومی در قرن چهارم در دوره فاطمیان مصر با هدف تعظیم و بزرگداشت مقام پیامبر اکرم(ص) پایه‌گذاری شد. بی‌درنگ از سوی مسلمانان در سایر سرزمین‌های اسلامی، از قبیل شامات، حجاز، خراسان بزرگ و شمال آفریقا دنبال شد و در سده‌های هفتم و هشتم، چهار گوشه جهان اسلام شاهد برگزاری مراسم احتفال مولدالنبی(ص) بود. هم‌زمان، ورود گرایش‌ها و اندیشه‌های انحرافی مانند صوفیه به این مراسم، آن را از مسیر اصلی منحرف کرد و کج‌روی‌های اخلاقی و فقهی را در آن پدید آورد. به‌منظور تقابل با این بدعت‌ها، عالمان دینی به مرزبندی میان این مراسم و انحرافات آن پرداختند که با ظهور فرقه وهابیت، رویکرد اصلاحی عالمان، به نفی و انکار اساس این مراسم از سوی وهابیان تبدیل شد. لزوم جداسازی میان اشکالات محتوایی این مراسم با برگزاری اصل آن، نتیجه‌ای است که از بررسی این تطورات تاریخی به‌دست می‌آید.