بررسی اثر تاریخ و تراکم کاشت بر گیاه کینوا در شرایط شور و دیم

سابقه و هدف:

 در اقصا نقاط زمین اراضی با شوری بالا وجود دارد و اغلب این اراضی به دلیل عدم شناخت ارقام مقاوم، بایر و یا بلا استفاده از دید زراعی تلقی شده اند. گیاه کینوا مقاومت قابل ملاحظهای در برابر طیف وسیعی از تنشهای غیر زنده از قبیل سرما، شوری و آبی از خود نشان میدهد هم چنین این گیاه با توجه به اینکه سرشار از پروتیین است می تواند جایگزین مناسبی برای برنج و گندم باشد. لازم است مطالعات بر روی گیاهانی از این دست در شرایط بحرانی (خاک شور و کشت دیم) بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. در این تحقیق اثر تاریخ کشت و تراکم در شرایط دیم و خاک شور بر عملکردگیاه کینوا مورد بررسی قرار گرفت.

در این تحقیق آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب طرح پایه بلوک های کاملا تصادفی با سه تکرار در سال زراعی98 - 1397 در یکی از مزارع شهرستان گمیشان واقع در استان گلستان انجام شد. فاکتور اصلی شامل سه تاریخ کاشت (15 بهمن، 15 اسفند و 15 فروردین) و فاکتور فرعی شامل سه تراکم (60، 80، 100 و 120 بوته در متر مربع) بود. برای تعیین طول مراحل رشدی و وزن خشک و انجام آنالیز، نمونه برداری از بوته ها بصورت دو هفته یک بار انجام شد. عملکرد نهایی نیز از خطوط میانی هر کرت تعیین شد. در طول فصل رشد از تاریخ های مهم فنولوژی گیاه مثل زمان شروع سبز شدن، استقرار کامل بوته، گلدهی، دانه بندی، پر شدن دانه و رسیدگی برداشت به تفکیک تیمارهای مختلف یادداشت برداری شد در پایان داده‏های بدست آمده توسط نرم افزار آماری SAS مورد تجزیه قرار گرفته و میانگین داده ها بر اساس آزمون LSD مورد ارزیابی قرار گرفت.

نتایج نشان دهنده تاثیر معنی دار تاریخ کاشت بر ارتفاع بوته، تعداد دانه در پانیکول و وزن خشک بوته و وزن هزاردانه درسطح 1 درصد و وزن پانیکول، تعداد دانه شاخه ها در سطح معنی داری 5 درصد بود. بیشترین مقادیر این صفات عملکردی در تاریخ کاشت 15 بهمن ماه حاصل شد و تاریخ کاشت فروردین دارای پایین ترین مقادیر صفات مذکور بود. ارتفاع بوته، تعداد دانه در پانیکول و وزن خشک بوته به صورت معنی داری تحت تاثیر فاکتور تراکم بوته قرار گرفت. کلیه اثرات متقابل این دو فاکتور نیز تاثیر معنی داری بر صفات اندازه گیری شده داشتند. اغلب عملکردها در تراکم های 60 و 80 بوته در متر مربع بطور معنی داری بیشتر از مقدار این صفت در دیگر تراکم های کاشت بود. نتایج این تحقیق نشان داد 15 بهمن بهترین تاریخ کاشت کینوا نسبت به سایر تاریخ های مورد بررسی در شرایط جوی و خاک های زراعی منطقه گمیشان بوده و تراکم 80 بوته در متر مربع به دلیل دارا بودن بیشترین تراکم بدون کاهش عملکرد نسبت به سایر تراکم ها مطلوبتر می باشد.

باتوجه به مقاومت بالای کینوا در برابر تنش های خشکی و شوری و عملکرد مناسب، می توان کشت این گیاه را به عنوان یک محصول استراتژیک به کشاورزان پیشنهاد داد. از نتایج این تحقیق می توان چنین نتیجه گرفت که 15 بهمن بهترین تاریخ کاشت کینوا در شرایط خاک شور و کشت دیم، نسبت به سایر تاریخ های مورد بررسی در شرایط آب و هوایی گمیشان بوده و تاخیر در کشت کاهش قابل ملاحظه ای را در رابطه با صفات مورد مطالعه سبب می شود. هم چنین تراکم 80 بوته در متر مربع، با توجه به اینکه در اغلب صفات مورد بررسی باعث افزایش عملکرد شده است به عنوان مطلوب ترین تراکم در شرایط این تحقیق معرفی می گردد. البته ناگفته نماند جهت تایید این یافته ها لازم است این آزمایش در سال دیگر مورد بررسی قرار گیرد.