تبیین ابعاد فقهی و اخلاق اسلامی در آمایش آب

در دین مبین اسلام همواره بر اهمیت آب تاکید فراوان شده و استفاده به قدر کفایت از این عنصر هستی بخش مورد تاکید آیات و روایات متعدد بوده است. با توجه به اینکه امروزه عامل بسیاری از تنازعات ملی و فراملی مسیله آب است، لذا بحث آمایش آب به ویژه در کشورهایی از جمله ایران که با تنش آبی مواجه هستند، بسیار ضروری به نظر می‌رسد. پژوهش حاضر قصد دارد از منظر قواعد فقه اسلامی مانند لاضرر، اتلاف، اهم و مهم، تسلیط، نفی سبیل، حلیت، لاحرج، حدکفاف، تزاحم مصلحت و وجوب دفع ضرر محتمل و قواعد اخلاق اسلامی مانند عدالت، اعتدال، امنیت، خیرخواهی، معنویت، بررسی اثرات زیست‌ محیطی طرح‌های توسعه‌ای و آبادانی، بایدها و نبایدهای فقهی و اخلاقی را در برنامه‌ها و طرح‌های عمرانی مرتبط با آمایش آب تشریح و تبیین نماید. در واقع هدف اصلی پژوهش حاضر استخراج بایدها و نبایدهای فقهی و اخلاقی در پروژه‌ها و برنامه‌های عمرانی مرتبط با آمایش آب است و قصد دارد به این پرسش پاسخ دهد که "چه بایدها و نبایدهای فقهی و اخلاقی در برنامه‌ها و طرح‌های عمرانی مرتبط با آمایش آب می‌بایست مدنظر قرار گیرند؟" این پژوهش از منظر هدف بنیادین و توسعه‌ای بوده و با روش توصیفی- تحلیلی به انجام رسیده است. همچنین به منظور گردآوری داده‌ها از روش مطالعات اسنادی- کتابخانه‌ای بهره گرفته شده است. یافته‌های پژوهش ابتدا با روش تحلیل محتوای کیفی و سپس با استفاده از روش استدلال منطقی استنتاج شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد در صورتی که اصول و قواعد فقه و اخلاق اسلامی در برنامه‌ها و قوانین مرتبط با آمایش آب کشور مدنظر قرار گیرد، می‌توان بر بسیاری از آسیب‌ها و چالش‌های موجود در بخش آب فایق آمد. این امر نیازمند تدوین یک طرح جامع با ملاحظات ویژه فقهی و اخلاق اسلامی مرتبط با آمایش آب و البته اجرای دقیق آن است.