مرور, بررسی و آسیب شناسی سیاست ها و برنامه های ارتقاء تولید و بهره وری آب گندم در ایران

گندم محصولی راهبردی در ایران است. به تبع آن سیاستها و برنامه های مختلفی از جنبه های اجرایی و تحقیقاتی در کشور به مورد اجرا گذاشته شده اند. بر اساس مرور و بررسی اسناد بالادستی، میتوان دریافت که در این اسناد توجه به این محصول به عنوان محصولی راهبردی، هنوز کمرنگ است. ولی در سیاستها و برنامه های اجرایی درون دستگاهی متولیان تولید، آن از چالشها و دغدغه های اصلی بوده و سیاستها و برنامه مختلفی تدوین شده و یا در حال اجرا هستند. سیاستها و برنامه هایی نظیر استفاده بیشتر از روش های نوین آبیاری برای تولید گندم، استفاده بیشتر از کشاورزی حفاظتی، طرح جهش دیمزارها، برنامه های تحقیقاتی-توسعه ای مختلف با موسسات تحقیقات بین المللی، برنامه های به زراعی و به نژادی مختلف، اجرای طرح افزایش ضریب خود اتکایی گندم، افزایش بهره وری سیستمهای تولید غلات-محور، افزایش عملکرد و بهره وری آب گندم در نظام های گندم بینان، و تدوین سیاستها و اجرای دستورالعمل مربوط به تشویق بهره برداران نمونه با بهره وری آب بالا. از نکات بارز این برنامه ها و سیاست ها توجه خاص به ارتقاء تولید محصولات کشاورزی دیم (از جمله گندم) و دخالت بیشتر بخش خصوصی و نهادهای مربوطه در ارتقاء تولید و بهره وری این محصول است. بهرحال نتایج این بررسی نشان می دهد که سیاستها و برنامه های تدوین شده از نظر استنادی خوب و محکم، مدون و مستند نشده اند و بیشتر در قالب اظهار نظرهای مسیولین در رسانه ها و یا گزارشات و بخشنامه های موردی میباشند. همچنین بررسی میزان پیشرفت و پایش این سیاستها و برنامه ها برای مشخص شدن موانع اجرای آنها، و همچنین مقطعی بودن و میزان پایداری آنها از جنبه ادامه کار با در نظر گرفتن تغییرات در مدیریتها، از نقاط ضعف و یا کاستیهای اجرای این چنین سیاستها و برنامه ها میباشند. در خاتمه ، توصیه ها و راهکارهایی از انواع برنامه ای-سیاستی و راهبردی برای ارتقاء عملکرد و بهره وری آب گندم در کشور ارایه شده است.