بررسی و تحلیل غلظت فلزات سنگین و شاخص های آلودگی رسوبات در کانون گرد و غبار هندیجان، استان خوزستان

کانون فرسایش بادی هندیجان در استان خوزستان و جنوب غرب کشور ایران قرار دارد. در دهه اخیر، با افزایش نرخ فرسایش و تمرکز کانون های مهم گرد و غبار در این گستره، مطالعه غلظت و آلودگی فلزات سنگین در این منطقه اهمیت بسزایی یافته است. بدین منظور، تعداد 33 نمونه خاک از این پهنه بر مبنای نوع کاربری با توزیع یکنواخت برداشت شد و مورد تحلیل ICP-MSS قرار گرفت. داده های حاصل نشان می دهد که بیشترین میانگین غلظت فلزات به ترتیب متعلق به فلزات Cd<As<Cu<Pb<Zn<Ni<Cr است. شاخص های غنی شدگی، شاخص زمین انباشت و عامل آلودگی نشان داد که بیشترین آلودگی در پهنه هندیجان به ترتیب متعلق به فلزات نیکل، کروم، آرسنیک، کادمیوم و سرب است. از سویی دیگر، ارزیابی خطر زیست محیطی (RI) در پهنه مذکور نشان داده این منطقه دارای خطر زیست محیطی کمی می باشد که در بین فلزات مورد مطالعه نیز بیشترین خطر زیست محیطی متعلق به دو فلز آرسنیک و کادمیوم است. نتایج آزمون PCA نشان داد که فلزات نیکل، روی، مس و سرب دارای دو منشا زمین زاد و انسان زاد به صورت توام هستند و منشا فلزات آرسنیک و کادمیوم نیز فعالیت های انسانی است. باتوجه به الگوی توزیع فلزات می توان بیان کرد که فعالیت های مرتبط با اسکله صیادی بحرکان از یک سو و سکوهای نفتی دور از ساحل میدان نفتی هندیجان از سویی دیگر، موجب تغلیظ فلزات نیکل، سرب، روی و مس در جنوب گستره مورد مطالعه شده است. فعالیت های کشاورزی نیز غلظت فلزات کادمیوم و آرسنیک را در این گستره کنترل کرده، منشا غلظت کروم نیز پساب های کشاورزی، آلودگی های ترافیکی و آلودگی های باقی مانده حاصل از جنگ هشت ساله عراق و ایران تعیین شد.