اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه و کارآیی مصرف تابش در سه نوع لوبیا قرمز، سفید و چیتی

سابقه و هدف :

گیاه لوبیا به شرایط آب و خاک و کیفیت آن بسیار حساس بوده و عملکرد آن حتی در دوره های کوتاه مدت تنش صدمه می بیند. کمبود آب تاثیرات بسیار منفی بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد لوبیا دارد. با توجه به این که تنش خشکی از مهم ترین تنش های محیطی در بخش کشاورزی است، تلاش های زیادی برای حفظ عملکرد گیاهان تحت شرایط خشکی صورت گرفته است .کم آبیاری، انتخاب یک راهبرد بهینه و برتر برای استفاده از آب تحت شرایط کمبود و یا بالا بودن قیمت آب است. بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، این تحقیق با هدف بررسی تاثیر تنش خشکی بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارآیی مصرف تابش در کشت انواع مختلف لوبیا در شرایط آب و هوایی مشهد انجام گردید.

برای بررسی تاثیر تیمارهای آبیاری بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد و کارآیی مصرف تابش در سه نوع لوبیا آزمایشی بصورت کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در بهار دو سال 96-1395 و 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل آبیاری بدون تنش (آبیاری بر اساس 100 درصد نیاز آبی گیاه) و سطوح تنش خشکی (آبیاری بر اساس 75 درصد نیاز آبی گیاه و آبیاری بر اساس 50 درصد نیاز آبی گیاه) بعنوان کرت اصلی و سه نوع لوبیا (قرمز، سفید و چیتی) بعنوان کرت فرعی بودند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SAS و مقایسه میانگین تیمارها بر مبنای آزمونLSD در سطح احتمال پنج درصد انجام گردید.

نتایج نشان داد اثر متقابل آبیاری و نوع لوبیا بر عملکرد دانه، عملکرد زیستی، شاخص برداشت، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و کارایی مصرف تابش معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه، عملکرد زیستی و شاخص برداشت (به ترتیب 44/1421 و 6/4126 کیلوگرم در هکتار و 76/35 درصد) مربوط به لوبیا قرمز و کمترین آن (به ترتیب 67/872 و 5/2225 کیلوگرم در هکتار و 52/30 درصد) مربوط به لوبیا چیتی بود. بیشترین عملکرد دانه، عملکرد زیستی و شاخص برداشت (به ترتیب 28/1602 و 9/4811 کیلوگرم در هکتار و 24/39 درصد) مربوط به آبیاری بدون تنش و کمترین آن (به ترتیب 22/1093 و 8/3388 کیلوگرم در هکتار و 06/33 درصد) مربوط به تنش خشکی (آبیاری بر اساس 50 درصد نیاز آبی) بود. نتایج اثر متقابل نشان داد بیشترین تعداد غلاف در بوته در آبیاری بدون تنش در لوبیا قرمز و سفید بود و کمترین تعداد غلاف در بوته در لوبیا چیتی (با 08/38 درصد کاهش) در آبیاری بدون تنش به دست آمد. بیشترین تعداد دانه در غلاف در تنش خشکی (آبیاری بر اساس 50 درصد نیاز آبی) در لوبیا قرمز و کمترین آن در لوبیا چیتی (با 78/63 درصد کاهش) در تنش خشکی (آبیاری بر اساس 50 درصد نیاز آبی) به دست آمد. بیشترین وزن صد دانه در آبیاری بدون تنش بود و کمترین وزن صد دانه در تنش خشکی (آبیاری بر اساس 50 درصد نیاز آبی) بود. بیشترین وزن صد دانه در لوبیای قرمز به دست آمد. بیشترین میزان کارایی مصرف تابش در شرایط آبیاری بدون تنش (8/1 گرم بر مگاژول) و کمترین آن در تیمار تنش خشکی (آبیاری بر اساس 50 درصد نیاز آبی) بود. کارایی مصرف تابش در لوبیا قرمز (9/1 گرم بر مگاژول) نسبت به لوبیا سفید (6/1 گرم بر مگاژول) و لوبیا چیتی (5/1 گرم بر مگاژول) بیشتر بود.

نتیجه گیری:

 با توجه به نتایج حاصله آبیاری بدون تنش و لوبیای قرمز جهت حصول به عملکرد بالاتر، مطلوب به نظر می-رسد.