تاملاتی بر دیدگاه نیومن در باب اهمیت مهاجرت عالمان عاملی از جبل عامل به ایران در عصر صفویه

قدرت گیری صفویه در ایران و اعلان تشیع به عنوان مذهب رسمی در 907 پس از فتح تبریز توسط شاه اسماعیل اول رویداد مهمی در تاریخ ایران در آغاز قرن دهم هجری است. مسیله چگونگی گسترش تشیع در ایران در چند دهه بعد و تعامل عالمان امامیه خارج از قلمرو صفویه با آنها دو موضوع مهمی است که مورد بحث و جدل قرار گرفته است. در میان مطالعات انجام شده، اندرو نیومن ضمن تلاش برای پاسخ به پرسشهای مطرح شده، ایده مهاجرت عالمان امامیه خاصه از جبل عامل به ایران و نقش در گسترش تشیع را مورد نقد قرار داده و معتقد است که صفویه تا چندین دهه بعد از قدرت گیری و تقریبا دو دهه پیش از مرگ شاه طهماسب، خود از تشیع غالیانه حمایت میکردهاند و جز شمار اندکی از عالمان امامیه، خاصه علی بن عبدالعالی کرکی)متوفی 940 (تقریبا دیگر عالمان آن دوران نگاه منفی به صفویه و تشیع مورد حمایت آنها داشتهاند. در نوشتار حاضر ضمن دفاع از نظریه مهاجرت عالمان امامیه به ایران در عصر صفویه به عنوان یکی از دلایل مهم گسترش تشیع در عصر صفویه، بدفهمی و نظرات نادرست متداول درباره تشیع صفویه و غالی بودن آنها مورد بحث قرار گرفته است.