مطالعه تطبیقی دخالت آراء عمومی در گزینش قضات از دیدگاه فقه مذاهب اسلامی

یکی از مسایل قضایی مورد ابتلا در مهم ترین سیستمهای حقوقی دنیا، چگونگی انتخاب قضات است که دارای جنبه های فقهی و حقوقی می باشد. گزینش قضات بر مبنای آراء عمومی، جزو کارآمدترین شیوه های جذب قضات در این سیستمها به حساب می آید، به همین دلیل شناخت مبانی فقهی نظریه انتخابی بودن قضات، اهمیت زیادی دارد. اکثریت فقها برای آراء عمومی در تعیین قاضی نقشی قایل نبوده اند. در بین فقهای معاصر، برخی از شاگردان خویی و برخی از فقهای اهل سنت قایل به دخیل بودن آراء عمومی در تعیین قضات هستند. دلیل اصلی نظریه انتخاب قاضی در فقه مذاهب اسلامی، استظهاری است که از برخی آیات و روایات داشته اند. برخی از دلایل این دیدگاه در فقه امامیه و اهل سنت مشترک و برخی دیگر اختصاصی هستند. استناد به برخی از آیات قرآن کریم و هم چنین نظام «قاضی تحکیم» به منظور دخالت آراء عمومی در گزینش قضات، جزو ادله مشترک میان فقه امامیه و فقه سایر مذاهب اسلامی است و از این جهت میان مذاهب اسلامی، تقریب وجود دارد. در مقاله حاضر ضمن تشریح دیدگاه انتخاب به برخی از نقدهای آن نیز اشاره شده است.