معرفی و بررسی یک نسخه خطی نویافته درباره جنگ های دوره دوم ایران و روس

منشآت یکی از منابع مهم تاریخی در دوره قاجار محسوب می شود. یکی از مقاطع مهم تاریخی در دوره قاجاریه وقوع دو دوره جنگ بین ایران و روسیه است. در این پژوهش منشآت نویافته با عنوان رونوشت نامه های عباس میرزا ولیعهد مورد بررسی قرار می گیرد. بررسی ارزش های اطلاعاتی محتوای منشآت مورد معرفی درباره دوره دوم جنگ های ایران و روسیه است. در این بررسی ضمن دسته بندی و مشخص نمودن محتوای نامه های مورد بحث، به برخی از ویژگی های مهم اطلاعاتی آن نیز توجه می شود. اهمیت این منشآت از آن روست که دربرگیرنده سواد اسناد و نامه هایی مرتبط با موضوعات مختلف درباره دوره دوم جنگ های ایران و روسیه است که تاکنون مورد استفاده قرار نگرفته است.

روش و رویکرد پژوهش: 

روش پژوهش کتابخانه ای است و با بررسی نسخه شناسی و نسخه پژوهی اثر تلاش می گردد تا با طرح پرسش هایی مانند ارزش های اطلاعاتی منشآت چگونه است؟ اهمیت اطلاعات منشآت قایم مقام فراهانی در موضوع جنگ های ایران و روسیه چیست؟ و ارزش های اطلاعاتی منشآت تازه یاب چیست؟ جنبه های مختلف موضوع بررسی گردد. همچنین برای تاکید بیشتر بر اهمیت منشآت و نو بودن محتوای آن با دیگر منشآت همزمان بررسی تطبیقی خواهد شد.

یافته ها و نتایج پژوهش:

 یافته ها و نتایج پژوهش نشان می دهد که این نسخه در 128 صفحه دربرگیرنده 103 نامه است که از این تعداد 54 نامه در رابطه با ایران و روسیه، 12 نامه روابط ایران و عثمانی، 6 نامه ایران و انگلیس، 3 نامه مربوط به اتریش، 4 حکم از فتحعلیشاه، 1 نامه به فرانسه و 23 نامه متفرقه با محتوای مختلف داخلی است. این نامه ها به نوعی مکمل سه جلد نامه های قایم مقام است که توسط جهانگیر قایم مقامی به چاپ رسیده است. 54 سند مورد بررسی در این منشآت که شامل نامه نگاری 8 نفر از نمایندگان مختلف دولت روسیه در پست های مختلف اداری با عباس میرزا و دیگر افراد دربار است. تاکنون از اسناد و نامه های تاریخی مورد معرفی در پژوهش های فارسی درباره دوره دوم جنگ های ایران و روسیه استفاده نشده است. محتوای این منشآت در بررسی با دیگر منشآت هم دوره در موضوعاتی مانند وضعیت روابط سیاسی ایران و روسیه، برخورد نمایندگان دو طرف در جنگ، مسایل و مشکلات مناطق درگیر در جنگ، روابط ایران و عثمانی و زد و خوردهای مرزی و برخی مسایل اجتماعی در مناطق درگیر در جنگ از اهمیت زیادی برخوردار است.