اعتبارسنجی نظریه تصریف در حوزه جمع قرآن در عصر خلفاء

با ابداع نظریه «تصریف»، برخی تلاش کرده اند که تاریخ جمع قرآن را با این نظریه پیوند دهند. بر اساس نظریه تصریف، پیامبر اکرم (ص) عموم صحابه را به دخل و تصرف در مفردات و ترکیبات آیات قرآن کریم تشویق و تحسین می کرد و خود نیز به تصریف آیات اقدام می کرد. ادعای ارتباط این نظریه با تاریخ جمع قرآن نیز این گونه مطرح شده است که عملکرد پیامبر (ص) در گسترش تصریفات صحابه، موجب پدید آمدن اختلافات در قرآنی پنداشتن برخی تصریفات شد که پس از رحلت پیامبر (ص)، خلیفه دوم پیشنهاد گردآوری قرایات تصریفی پیامبر (ص) را به ابوبکر می دهد و از دست رسی مردم به آن قرایات تصریفی جلوگیری می کند و سپس عثمان همه قرایات تصریفی را از بین می برد تا متن قرآن به صورت یکسان باقی بماند. پژوهش حاضر با هدف جلوگیری از رواج نظریات باطل و بی اساس، به نقد ادعای پیوند تاریخ جمع قرآن با نظریه تصریف پرداخته و نشان داده است که این ادعا همانند اصل نظریه تصریف، بر مبانی فکری اهل سنت، روایاتی ضعیف، برداشت های نادرست، تاویل گسترده روایات و گزارش های تاریخی و ادعاهای متناقض پایه گذاری شده است.