شناسایی و تعیین روابط ارکان و مولفه های دانشگاه نسل چهارم در دانشگاه آزاد اسلامی

هدف :

دانشگاه ها نقش مهمی در پویایی و رشد منطقه ای دارند و دانشگاه های نسل چهارم نسبت به دانشگاه های نسل اول تا سوم، نقش موثرتری در این زمینه دارند. بنابراین، هدف این مطالعه شناسایی و تعیین روابط ارکان و مولفه های دانشگاه نسل چهارم در دانشگاه آزاد اسلامی بود.

روش شناسی:

 مطالعه حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا آمیخته (کیفی-کمی) بود. جامعه بخش کیفی اساتید و مدیران آموزشی دانشگاه های آزاد اسلامی استان البرز در سال تحصیلی 1401-1400 بودند که طبق اصل اشباع نظری تعداد 12 نفر از آنها با روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. جامعه بخش کمی اساتید دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز در سال تحصیلی 1401-1400 به تعداد 620 نفر بودند که طبق فرمول کوکران تعداد 273 نفر از آنها با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای بر اساس جنسیت به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده ها با مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه محقق ساخته گردآوری و روایی و پایایی آنها مناسب ارزیابی شد. همچنین، برای تحلیل داده ها در بخش کیفی از روش تحلیل مضمون در نرم افزار MAXQDA-2020 و در بخش کمی از روش های تحلیل عاملی اکتشافی و مدل یابی معادلات ساختاری در نرم افزارهای SPSS-25 و Smart PLS-3 استفاده شد.

یافته های بخش کیفی نشان داد که برای دانشگاه نسل چهارم در دانشگاه آزاد اسلامی 48 شاخص، 16 مولفه و 4 رکن شناسایی شد؛ به طوری که ارکان شامل سطح سازمانی (با 3 مولفه تحلیل رقبا، منابع مالی و منابع انسانی)، سطح کلان (با 6 مولفه مدیریت راهبردی، تحلیل محیط داخلی، تحلیل محیط خارجی، فرهنگ سازی، آینده نگری و آینده پژوهی و سیاست گذاری)، سطح میانی (با 2 مولفه فناوری و استقلال و آزادی) و سطح خرد (با 5 مولفه آموزش کاربردی، ارزیابی و تغییرات محتوایی، تشخیص فرصت، خلاقیت و مهارت محوری) بودند. همچنین، یافته های بخش کمی نشان داد که همه مولفه ها بار عاملی بالاتر از 70/0، میانگین واریانس استخراج شده بالاتر از 50/0 و پایایی بالاتر از 70/0 داشتند. علاوه بر آن، هر چهار سطح سازمانی، کلان، میانی و خرد بر دانشگاه نسل چهارم و هر یک از مولفه ها بر ابعاد مرتبط اثر معنادار مثبت داشتند (05/0<p).

با توجه به ارکان و مولفه های شناسایی شده در پژوهش حاضر، برای بهبود وضعیت دانشگاه نسل چهارم می توان زمینه را برای بهبود ارکان و مولفه های دانشگاه نسل چهارم از طریق شاخص های هر یک از آنها بهبود بخشید.