شناسایی والدین و هیبرید برتر گوجه فرنگی برای برخی صفات کمی و کیفی میوه در شرایط تنش خشکی به روش لاین × تستر

 مقدمه و هدف :

گوجه فرنگی حساسیت بالایی به انواع تنش های محیطی از جمله تنش خشکی دارد، بنابراین انتخاب هیبریدهای سازگار به کم آبی و دارای عملکرد مناسب از طریق بررسی و مطالعه اثرات GCA، SCA و پاسخ فیزیولوژیکی مربوط به والدین و هیبریدهای گوجه فرنگی در شرایط تنش کم آبی می تواند به درک بهتر مکانیسم های مقاومت به خشکی و استفاده از آنها در برنامه های اصلاح گوجه فرنگی زراعی کمک کند.

در این تحقیق دوازده هیبریدحاصل از تلاقی3 لاین تجاری و 4 تستر گوجه فرنگی از نظر واکنش به تنش کم آبی و ارزیابی قابلیت ترکیب پذیری به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و در سه سطح تنش (100% FC، 60% FC  و 40% (FC در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام از طریق روش لاین×تستر مورد ارزیابی قرار گرفتند. لاین های مورد استفاده شامل: L1: Bitstoik، L2: Kingstone وL3: Petoearly و تسترها شامل: (S. pimpinellifolium) T1: LA1607، (S. pimpinellifolium) T2: LA2656، T3: LA2080 (S. lycopersicum var. cerasiforme) و T4: LA1579 (S. pimpinellifolium) بودند. صفات عملکرد گیاه، متوسط وزن میوه، طول و قطر میوه، ضخامت پریکارپ، تعداد حجره، اسیدیته کل، pH و مواد جامد محلول اندازه گیری شدند.

در بررسی اجزای واریانس ژنتیکی، واریانس غیر افزایشی (غالبیت) نقش بیشتری در بروز صفات مورد بررسی داشت. در شرایط تنش و بدون تنش برای صفات مورد بررسی نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی برای والدین و هیبریدها و معنی داری اثر ترکیب پذیری عمومی و خصوصی GCA) و (SCA  برای این صفات بود. اثر لاین در شرایط بدون تنش برای اسیدیته کل و مواد جامد محلول  معنی دار نشد. در شرایط تنش شدید بهترین والد در ترکیب پذیری عمومی برای عملکرد گیاه و متوسط وزن میوه لاینBitstoik  (به ترتیب 0/83کیلوگرم و 1/26گرم) و در شرایط بدون تنش LA2656 از نظر عملکرد بوته و متوسط وزن میوه (0/321کیلوگرم و 2/18گرم) بودند. درشرایط تنش خشکی هیبرید  Petoearly × LA1579 (0/083 کیلوگرم) دارای بهترین ترکیب پذیری خصوصی (SCA) برای عملکرد گیاه و درشرایط بدون تنش LA2656 Bitstoik × دارای بهترین عملکرد گیاه بودند.

این نتایج می توانند جهت استفاده در برنامه های اصلاحی و توسعه هیبریدهای گوجه فرنگی متحمل به کم آبی به عنوان ارقام آزمایشی مناسب در برنامه های تولید هیبرید در شرایط تنش استفاده شوند.