تحلیل مضمونی اخبار خوارج عصر امویان (41-132) در منابع تاریخی اصحاب حدیث

پژوهش حاضر با درک ارزشمندی میراث تاریخی اصحاب حدیث و اثرگذاری آن در ذهن مخاطبان این آثار در موضوع خوارج عصر اموی و با هدف کشف شبکه ی مضمونی موجود در این متون و برای رسیدن به الگویی که توضیح دهنده منطق کلی و شاکله ی آن ها باشد، تلاش می کند تا به سوال «اصحاب حدیث در ثبت اخبار خوارج چه مضامینی را به مخاطبان ارایه می کنند؟» پاسخ دهد. برای یافتن این پاسخ ابتدا به مطالعه میراث تاریخی اصحاب حدیث در این زمینه پرداخته شد و از میان آثار موجود، تاریخ خلیفه بن خیاط (ابن خیاط240ق)، بقایای کتاب المعرفه و التاریخ (فسوی277ق)، تاریخ الامم و الملوک (طبری 310ق)، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، (ابن جوزی 597ق) انتخاب گردید و داده های مرتبط با اخبار خوارج از میان آنان استخراج و سپس با روش تحلیل مضمون و اجرای مراحل مختلف آن به تحلیل داده ها و کشف مضامین نهفته در منابع منتخب اقدام شد که به کشف چهار مضمون فراگیر خوارج جریانی سیاسی مذهبی و عملگرا، تهدیدات دایمی خوارج برای حکومت، سرکوب خوارج با هزینه های هنگفت و اسلامی بودن سرکوب خوارج منجر شد که این مضامین با توجه به رویکرد اصحاب حدیث به خلافت، در راستای مشروعیت بخشی به رفتار امویان در قبال سرکوب خوارج است.