تحلیل رمان «وطن من زجاج» اثر یاسمینه صالح بر اساس گفتمان قدرت میشل فوکو

تحلیل گفتمان مجموعه ای از رویکردهای میان رشته ای است که در قلمروهای مختلف ادبی و غیر ادبی مورد استفاده قرار می گیرد. میشل فوکو پسامدرن فرانسوی نقش بنیادی در تکوین تحلیل گفتمان به عهده دارد. نگرش او به گفتمان، بسیار متفاوت از نگرش های رایج به گفتمان در زبان-شناسی است. فوکو نه تنها گفتمان را بزرگتر از زبان به حساب می آورد؛ بلکه تحت تاثیر نیچه، قدرت را علت العلل همه امور می داند و بر این باور است که قدرت تنها از بالا به پایین اعمال نمی-شود بلکه قدرت در هر لایه و سطحی از جامعه نفوذ کرده است. جستار حاضر در صدد است تا با رویکرد توصیفی-تحلیلی گفتمان هایی که در رمان "وطن من زجاج"، قدرت از طریق آن ها اعمال می شود را مشخص و به عکس العملی که از سوی مفعولان قدرت در مقابل فاعلان قدرت انجام شده است بپردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد؛ گفتمان های مختلفی از جمله گفتمان قدرت استعمارگر، گفتمان جبهه آزادی بخش ملی، گفتمان قدرت در خانواده، گفتمان جنسیت، گفتمان فرادستان و گفتمان فرهنگ بیگانه در این رمان حضور دارند و هر یک از این گفتمان ها به نوعی در ساختارهای قدرت و ساختار فرهنگی جامعه نقش ایفا می کنند.