بهره وری مصرف آب در محصول پیاز و ارزیابی راه کارهای بهبود آن

پژوهش حاضر با هدف پایش بهره وری مصرف آب محصول پیاز و ارزیابی میدانی راه کار های ارتقای آن انجام شد. در مرحله اول پژوهش، تعداد 12 مزرعه پیاز واقع در شهرستان زنجان انتخاب و موردمطالعه قرار گرفت. عوامل مرتبط با بهره وری نظیر دبی ورودی به مزارع، حجم آب مصرفی، برنامه آبیاری، مدیریت تغذیه، عملکرد محصول، هزینه های تولید و درآمد حاصل از فروش محصول تعیین و شاخص های فیزیکی و اقتصادی بهره وری مصرف آب محاسبه شد. در مرحله دوم، مدیریت آبیاری به عنوان راه کار اجرایی  به منظور بهبود بهره وری مصرف آب در شرایط واقعی مزرعه در قالب قطعات کنترل شده اجرا و با وضع موجود مقایسه شد. براساس نتایج حاصل از پایش های میدانی، میانگین حجم آب مصرفی در مزارع پیاز در حدود 19626 مترمکعب در هکتار و میانگین شاخص های بهره وری مصرف آب CPD، BPD و NBPD به ترتیب برابر 14/3 کیلوگرم بر مترمکعب، 68 و 40 هزار ریال بر مترمکعب برآورد شد. به طور میانگین اعمال برنامه صحیح آبیاری در قطعات کنترل شده منجر به کاهش 58 درصدی حجم آب مصرفی و در نتیجه آن افزایش 147 درصدی شاخص بهره وری فیزیکی شد. تثبیت الگوی اشتباه مدیریت آبیاری و عدم کنترل و نظارت بر بهره برداری از منابع آب دلایل اصلی مصرف بی رویه آب در مزارع پیاز شناخته شد. نتایج مرحله دوم اجرای پژوهش نشان داد، تنها با اصلاح مدت زمان آبیاری می توان حجم آب مصرفی را به طور قابل ملاحظه ای کاهش و بهره وری مصرف آب را بهبود بخشید.