بررسی تحلیلی مدل های چند معنایی در خوانش هرمنوتیکی قرآن؛ مطالعه موردی روایات تفسیری اهل بیت (ع) ذیل آیات جزء اول قرآن

یکی از اساسی ترین ایرادات وارد بر روایات تفسیری امامیه، مخالفت مضمون این روایات با ضوابط و معیارهای حاکم بر حوزه ی تفسیر است. اشکالی که خواننده را یا به انکار روایات مزبور می کشاند و یا تعبدا به قبول تفسیری غیر ضابطه مند سوق می دهد. حال آنکه تفکیک دقیق میان حوزه های مختلف زبانی آیات از قبیل تفسیری یا تاویلی و ظاهری یا باطنی و نیز توجه به جایگاه اهل بیت (ع) به مثابه ی تعلیم دهندگان روش تفسیر و تاویل، امکان تحصیل معیارهای ضابطه مندی این روایات را ممکن می سازد. بر همین اساس، این جستار با روش توصیفی- تحلیلی و با تمرکز بر روایات دارای مضامین بطنی و تاویلی روایات تفسیری اهل بیت (ع) ذیل آیات جزء اول قرآن، و با هدف دستیابی به مدل های به کار رفته در خوانش تاویلی اهل بیت (ع) به ارایه مدل هایی در خصوص ضابطه مندی چند معنایی این روایات پرداخته است و به شش معیار و مدل دست یافته است. این مدل ها عبارت اند از: تحلیل لوازم معنا، تبیین مصادیق، تشکیکی دانستن مفاهیم قرآنی، اصل وساطت و مظهریت، الغای خصوصیت و تنقیح مناط عقلی و تطابق میان سه کتاب تکوین، تدوین و نفس.