بازکاوی استعاره های مفهومی ماده «شعر» در نهج البلاغه بر اساس مدل لیکاف و جانسون

در گفتمان دینی همواره برای بیان امور انتزاعی از استعاره استفاده شده و مفاهیمی که درک آن برای بشر سنگین به نظر می آمد در قالبی ملموس و آشنا برای افراد تبیین شده است؛ استعاره از دیدگاه شناختی صرفا یک مقوله زبانی نیست بلکه بوسیله استعاره می توان به نحوه تفکر گوینده کلام و مولفه های ذهنی که موجب ایجاد ارتباط بین دو حوزه (مبدا و مقصد) در ذهن گوینده شده است دست یافت. در استعاره های مفهومی، استعاری بودن زبان، ناشی از استعاری بودن اندیشه دانسته می شود و استعاره های زبانی بازتاب استعاره در فکر به شمار می روند. بر این اساس پژوهش پیش رو با روش توصیفی -تحلیلی و بر پایه نظریه شناختی استعاره به دنبال بررسی مفاهیم انتزاعی است که امام علی علیه السلام با کاربست ماده «شعر» در مشتقات گوناگون با معنای «لباس زیرین» آنها را برای مخاطبین عینی سازی و درک آن را تسهیل نموده اند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در کلام علی علیه السلام، لباس و پوشش زیرین به عنوان ابتدایی ترین مفاهیم ملموسی که بشر آن را شناخته و درک نموده است در چندین استعاره مفهومی به عنوان حوزه مبدا برای عینی سازی و تسهیل حوزه های مقصد اطاعت از خداوند، تقوا، محبت و رحمت، معارف قرآن، حزن و اندوه ممدوح، طمع، صبر، خوف و خشیت، تواضع و خواص به کار بسته شده است و براساس مولفه های متفاوت و محسوس حوزه مبدا برای مخاطبان، توانسته به چندین حوزه مقصد متفاوت نگاشت شود و مفاهیم والای انتزاعی و معنوی را به مخاطبان تفهیم و عینی سازی نماید و برای کاربست آن ها بعد از لمس عینی هیچ حجتی باقی نگذارد.