اثر بلایای طبیعی بر تقاضای گروه های خوراکی و غیرخوراکی خانوار با استفاده از سیستم تقاضای EASI

پدیده‌های ناگوار طبیعی چند قرن اخیر نمود زیادی یافته و در دسته چالش‌های اساسی زیست‌محیطی جهانی قرار گرفته است که پیامدهای اقتصادی- اجتماعی فراوانی برای کشورها دارد، به طوری که شواهد بسیاری نشان می‌دهد که بلایای طبیعی اثرات منفی قابل توجهی بر بازدهی محصولات کشاورزی و امنیت غذایی بر جای می‌گذارند. بلایای طبیعی می‌توانند درآمد، بودجه، میزان تولیدات کشاورزی، دستمزد و اشتغال را تحت تاثیر خود قرار داده و در نهایت اثر منفی بر تقاضا بر جای بگذارند که این پدیده، سبب عدم پاسخگویی به نیازهای افراد شده و مشکلات متعددی بر سلامتی افراد وارد می‌کند. ایران نیز یکی از مناطق بلاخیزی است که اغلب این بلایای طبیعی خسارات زیادی برای آن ایجاد نموده است و این حوادث ناگوار طبیعی بسته به شدت و مدت زمان وقوع، می‌توانند تاثیرات متفاوتی بر تقاضای افراد داشته باشد. از این رو، انجام مطالعات در سطح خرد، به ایجاد شواهد تجربی در مورد اثرات بلایایی بر تقاضای خانوار به منظور کنترل اثرات منفی آن‌ کمک می‌کند. به همین علت، این مطالعه به بررسی اثر سیل بر تقاضای گروه‌های خوراکی و غیرخوراکی در ایران طی سال‌های 1398- 1397می‌پردازد. بدین منظور از داده‌های طرح هزینه و درآمد خانوار مرکز آمار ایران و مدل سیستم تقاضای EASI استفاده شده است، که این داده‌ها، شامل اطلاعات خانوار شهری و روستایی، نشان می‌دهد خانوارها در استان‌هایی که شوک‌های ناشی از سیل را تجربه می‌کنند، تقاضای گروه‌های خوراکی، سوخت و روشنایی و هتل و رستوران را به علت محدودیت بودجه‌ای خانوارها در پی کاهش سطح زیرکشت کشاورزی، از بین رفتن محصولات کشاورزی و کاهش درآمد، کاهش می‌دهند. این در حالی است که تقاضای گروه‌های بهداشتی خود را به‌دلیل افزایش پیامدهای منفی سیلاب بر سلامت جسمی و روحی و نیاز به درمان آن‌ها، افزایش می‌دهند. همچنین، تقاضای لوازم خانگی نیز افزایش می‌یابد، چراکه این لوازم در جریان سیلاب‌ها نابود می‌شوند و پس از این پدیده خانوارها بایستی دوباره آن‌ها را خریداری کنند. به علاوه، سیل اثر مثبت و معناداری بر تقاضای حمل و نقل دارد.