مدیریت جامع اراضی یا مدیریت جامع آبخیز؟

در ابتدا متغیرهای ناشناخته و محیط، طبیعت و زیستگاه های انسانی را کنترل می کردند. اما امروزه توسعه کنترل نشده زیستگاه های انسانی، محیط را تغییر می دهد و به طور جدی همه اراضی دست نخورده را تهدید می کند. در این راستا، پژوهش حاضر به بررسی برنامه ها و اهداف مدیریت جامع اراضی (ILM)[1] و مدیریت جامع آبخیز (IWM)[2] به منظور انتخاب و معرفی الگوی برنامه ریزی مناسب برای برنامه ریزان و سیاست گذاران پرداخته است. ILM علمی است که از ترکیب دانش جوامع محلی، مردم بومی و کلیه افرادی که از محیط سود می برند و هم چنین از علوم طبیعی و اجتماعی حاصل شده است. حالت پیشرفته ILM، IWM است، که دید همه سونگر دارد و به تحلیل نتایج در بلندمدت توجه می کند. در واقع، IWM، به عنوان مفهومی نو و رویکردی جدید در راستای برنامه ریزی، توسعه، مدیریت منابع آب و پوشش گیاهی با تاکید ویژه بر مسایل اقتصادی و اجتماعی و محیط زیستی مطرح می باشد که به دنبال ایجاد راهکارهای مشارکتی در این عرصه ها است. هدف این رویکرد و این راهکار ایجاد یکپارچگی و هماهنگی در مدیریت منابع طبیعی و منابع اجتماعی حوضه ها در قالب برنامه های مردم محور است. تمایز اصلی IWM با ILM در این است که IWM بر برنامه ریزی راهبردی حوضه تاکید داشته، به طوری که مبتنی بر شناخت حوضه، اقدام به تعریف راهبردهای کلان حوضه نموده و انواع برنامه های راهبردی و پاسخ های مدیریتی بهبود سلامت حوضه را در دستور کار کمیته راهبردی خویش قرار می دهد. لذا IWM، نواقص و محدودیت های ILM را رفع و به عنوان یک الگوی برنامه ریزی مناسب به برنامه ریزان معرفی می شود.