اثر کم آبیاری، کاربرد تلفیقی کودهای دامی، شیمیایی بر عملکرد و برخی ویژگی های مورفوفیزیولوژیکی آرنیکا

سابقه و هدف:

 آرنیکا با نام علمی (Arnica montana L.) گیاهی کمیاب است که در چندین کشور اروپایی تحت مراقبت بسیار قرار گرفته و مانند گیاهان دارویی دارای ارزش تجاری بالا می باشد. آب یکی از عوامل محیطی است که تاثیر عمده ای بر رشد و میزان مواد موثره گیاهان دارویی دارد. گیاهان در طی دوران رشد خود با تنش های متعدد محیطی مواجه می شوند. هر یک از این تنش ها می توانند بسته به میزان حساسیت و مرحله رشد گونه گیاهی، اثرات متفاوتی بر رشد، متابولیسم و عملکرد آن ها داشته باشند. مدیریت مصرف عناصر غذایی نیز از جمله عواملی است که در کنار مدیریت مصرف آب عملکرد کمی و کیفی گیاهان زراعی و دارویی را تحت تاثیر قرار می دهد. کود دامی یکی از منابع کود آلی است که استفاده از آن در سیستم مدیریت پایدار خاک مرسوم می باشد. در این میان منابع آلی در تلفیق با کودهای شیمیایی می توانند به حاصلخیزی خاک و افزایش تولید محصول منجر شوند، زیرا این سیستم اکثر نیازهای غذایی گیاه را تامین کرده و کارآیی جذب موادغذایی توسط محصول را نیز افزایش می دهد. بنابراین این مطالعه به منظور بررسی اثر کم آبیاری، کاربرد تلفیقی کودهای دامی، شیمیایی بر عملکرد و برخی ویژگی های مورفوفیزیولوژیکی آرنیکا طراحی و اجرا شد.

آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با پنج سطح کود: 1) عدم مصرف کود 2) 25% کود اوره + 75 % دامی 3) 50% کود اوره + 50 % دامی 4) 100% کود اوره و 5) 100% دامی، به عنوان فاکتور اول و چهار سطح رژیم آبیاری: 100، 75، 60 و 50% نیاز آبی به عنوان فاکتور دوم با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی شرکت زیست اکسیر کیمیا واقع در شهر اصفهان در سال 1398 انجام شد. نیاز آبی سایر تیمارها نیز براساس نیاز آبی تیمار شاهد به کمک دستگاه رطوبت سنج TDR در نظر گرفته شد. برداشت گل از هر گلدان هفته ای یکبار تا پایان دوره گلدهی انجام و تعداد گل در بوته، عملکرد گل خشک، شاخص برداشت گل، عملکرد بیولوژیک، پرولین، نشت الکترولیت، هدایت روزنه ای، کلروفیل کل، کارایی جذب نیتروژن، فنل و فلاونویید مورد بررسی قرار گرفتند.

نتایج آزمایش نشان داد که اثر کود، رژیم آبیاری و اثر متقابل آن ها بر تمام صفات معنی دار بود. مقایسات میانگین اثر متقابل کود و رژیم آبیاری نشان داد که بیشترین تعداد گل در بوته، عملکرد گل خشک و عملکرد بیولوژیک در تیمار 100% دامی + 100% نیاز آبی، بیشترین شاخص برداشت گل در تیمار شاهد + 75% نیاز آبی، بیشترین نشت الکترولیت در تیمار 100% دامی + 60% نیاز آبی، بیشترین هدایت روزنه ای در تیمار 100% دامی + 100% نیاز آبی، بیشترین کلروفیل کل در تیمار 100% کود اوره + 100% نیاز آبی و بیشترین محتوای فنل، فلاونویید و پرولین در تیمار 100% کود اوره + 50% نیاز آبی مشاهده شد.

براساس نتایج به دست آمده در این آزمایش می توان بیان کرد که 100% نیاز آبی باعث کاهش میزان پرولین، نشت الکترولیت، فنل، فلاونویید و بهبود شرایط رشد گیاه در اکثر تیمارهای کودی شده است. از طرفی با به کارگیری کود دامی (به ویژه در سطوح بالای تنش) می توان تا حدی از بروز اثرهای سوء تنش خشکی کاست. بنابراین با توجه به نتایج این آزمایش به منظور دستیابی به حداکثر میزان عملکرد گیاه در شرایط مشابه کاربرد 100% دامی با 100% نیاز آبی توصیه می گردد.