بررسی تطبیقی نقوش قالی ترکمن و خراسان شمالی

قالی ایرانی شهرت جهانی دارد و نمونه‌های متنوع آن در هر منطقه از ایران بافته می‌شود. از میان قالی‌های اقوام مختلف ایران، قالی ترکمن و خراسان شمالی شباهت‌های زیادی به‌هم دارند. در بعضی از نمونه‌ها، شباهت بافته‌ها به‌حدی است که امکان تمایز و تشخیص تعلق آن‌ها به قومی خاص به ‌سختی میسر است. این گروه از دست‌بافته‌ها به دلیل ویژگی‌های خاص و زیبایی منحصر به ‌فرد که پرورده ذوق اصیل زن بافنده ایرانی می‌باشد، همواره مورد توجه هنردوستان است. هدف از این تحقیق، شناسایی نقوش، ترکیب‌بندی و رنگ‌بندی قالی ترکمن و خراسان شمالی و کشف نقاط اشتراک و افتراق آن‌ها است. این پژوهش به‌دنبال پاسخ‌گویی به این سوال است که چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی میان قالی ترکمن و خراسان شمالی وجود دارد. روش پژوهش، توصیفی - تحلیلی است که با استفاده از منابع اصیل موجود به‌صورت کتابخانه‌ای و اسنادی انتخاب شده‌اند. مقایسه نمونه‌ها نشان می‌دهد که قالی‌های این دو قوم دارای نقوش هندسی هستند که به‌صورت منظم در متن و حاشیه تکرار می‌شوند. بر این اساس، تشابه نمونه‌ها بیش ‌از نقاط افتراق آن‌ها است و آثار مورد بررسی بر اساس ویژگی‌های قالی ترکمن شکل‌گرفته است. بر اساس پژوهش حاضر، به ‌نظر می‌رسد که در دوره تاریخی خاص، اقوام خراسان بیش ‌از قبل از قالی ترکمن تاثیر گرفته و تشابه بیشتر را میان قالی اقوام پدید آورده ‌است. همچنین مهم‌ترین افتراق قالی ترکمن از قالی‌های خراسان این است که اگرچه نمونه قالی ترکمن قدمت و اصالت بیشتری دارد، تنوع نقوش از نظر موضوعی و روش‌های ترکیب‌بندی قالی خراسان بسیار بیشتر از نمونه قالی ترکمن است.