بررسی تطبیقی الگوی محرک فعل ارادی انسان از دیدگاه ابن سینا و روانشناسان نظریه سائق

امروزه نظریه سایق (Drive Theory) بمثابه گرایشی در روان شناسی به تحلیل مراحل فعل ارادی می پردازد. ابن سینا نیز درباره مراحل فعل ارادی انسان نظریه پردازی کرده است. پرسش این است که با توجه به مباحث قوای شوقیه در فلسفه ابن سینا و نظریه سایق چه ارتباطی میان این دو نوع نگرش درباره محرک فعل ارادی انسان وجود دارد. به نظر می رسد، با چهارچوب های ارایه شده در نظریه سایق و کاربرد مفاهیمی همچون حالت سایق، رفتار هدف گرا، رسیدن به هدف مناسب، کاهش حالت سایق و آسودگی به هنگام رسیدن به هدف، می توان نظریه ای را در باب محرک فعل ارادی انسان از آثار ابن سینا استخراج کرد که در آن قوای شوقیه و اراده، معادل با سایق و رفتار هدف گرا هستند. در این راستا، در این نگاشته با مراجعه به آثار ابن سینا مولفه های دیدگاه او را در باب قوای شوقیه استخراج کرده و به تحلیلی متون مربوط پرداخته ایم. پس از آن با توجه به دیدگاه های جدید درباره انگیزش به ویژه نظریه سایق، مفاهیم موردنظر برای بازسازی دیدگاه ابن سینا استخراج شد. در این مسیر توجه دوسویه تحلیلی و مقایسه ای به دیدگاه ابن سینا درباره قوای شوقیه و ابعاد مختلف نظریه سایق درباره محرک فعل ارادی انسان صورت پذیرفته است. بررسی متون نگارندگان را به این دیدگاه سوق داد که در آثار ابن سینا فرایند محرک فعل ارادی انسان مطرح است. این فرایند شامل مولفه هایی ازجمله تصور فعل، ایجاد شوق، اراده، انجام فعل و درنهایت آرامش بعد از انجام فعل است. با بررسی تطبیقی این مکانیسم و نظریه روان شناسان سایق به الگویی مشابه بین این دو نظریه می رسیم. به عبارت دیگر، با توجه به بررسی تطبیقی میان نظریه سایق و نظریه قوای شوقیه ابن سینا، می توان به ساختاری مشابه برای محرک فعل ارادی انسان در این دو نظریه رسید.