چین؛ از رقیبی اقتصادی تا چالشی سیستمی برای اروپا

در سند سال 2019 اتحادیه اروپا، در مورد استراتژی این اتحادیه در رابطه با چین، این کشور به‌عنوان یک رقیب اقتصادی تعریف شده است. مسایلی همچون حضور چین در کشورهای ثالث و در محیط پیرامونی و همسایگی اتحادیه اروپا، ارایه طرح‌ها و ابتکارات بدیل در حوزه اتصالات منطقه‌ای میان آسیا و اروپا، دستیابی به روابط تجاری و سرمایه‌گذاری متقابل و متوازن‌تر میان اتحادیه اروپا و چین، و تقویت امنیت زیرساخت‌های حیاتی و پایه فناوری موضوعاتی است که سیاست‌گذاران اروپایی آ‌نها را در روابط با چین و در رقابت با آن در دستور کار دارند. نوآوری فناوری یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در رقابت میان چین و اتحادیه اروپا و از نگاه بنیاد علم و سیاست آلمان است. از نگاه این بنیاد، امروزه مهم‌ترین عنصر در این رقابت، ظرفیت ملی برای نوآوری است. این به نوبه خود به شرکت‌ها و دولت‌ها کمک می‌کند تا استانداردها و هنجارهای بین‌المللی را شکل دهند. رقابت بین سیستم‌های نوآوری ملی ماهیت دوگانه‌ای دارد: به شکوفایی اقتصادی اجتماعی، و در عین‌حال، به رقابت ژیوپلیتیکی و امنیت ملی مربوط می‌شود. همچنین، پروژه ابتکار یک کمربند یک راه، ابزاری برای توسعه و نفوذ تجاری و دیپلماتیک چین است و ضمن اینکه فرصت‌هایی را به‌همراه دارد می‌تواند چالش‌هایی را نیز برای اتحادیه ایجاد کند. از نگاه موسسه چین‌شناسی مرکاتور آلمان، چین به‌طور فزاینده‌ای بر روی خوداتکایی و امنیتی‌سازی تمرکز می‌کند که موانع و معایب بیشتری را برای شرکت‌های اروپایی در چین به‌ویژه در بخش‌های حساس ایجاد می‌کند. همچنین این سیاست منجر به فشاری نیرومند برای بومی‌سازی آن هم برای تولید و فعالیت‌های نوآوری با ارزش افزوده بالاتر می‌شود. رقابت در چین به دلیل فقدان شفافیت و انصاف در نحوه اعمال مقررات و شیوه‌های مداوم انتقال اجباری فناوری، مخدوش شده است. حمایت چندوجهی دولت (چین) در مقیاس بی‌سابقه، تحریف‌های عظیمی را ایجاد می‌کند. از نگاه نخبگی چین، فرصت‌ها و چالش‌های زیادی در ارتباط با روابط این کشور با اتحادیه اروپا وجود دارد که می‌توان آنها را چنین برشمرد؛ توافقنامه جامع سرمایه‌گذاری میان چین و اتحادیه اروپا، فرایند جدایی‌سازی فناوری آمریکایی و چینی و گرفتاری اروپایی در میانه آن، منظره ژیوپلیتیک پیچیده یک جهان چندقطبی، ادامه همکاری اقتصادی اتحادیه اروپا و چین علی‌رغم نگرانی در قبال حقوق بشر، علاقه شدید چین و اتحادیه اروپا به حکمرانی جهانی مبتنی‌بر قوانین، و ایفای نقش یک میانجی توسط اتحادیه اروپا که می‌تواند به‌عنوان یک واسطه بین چین و آمریکا بازی کند.