الگوی سلامت معنوی در قرآن با رویکرد معناشناسی

موضوع محوری این جستار سلامت معنوی است که با روش معناشناسی انجام شده است. روش معناشناسی در چهار مرحله معناشناسی واژگانی، میدان های معناشناسی، مطالعات متنی و مطالعات فرامتنی قابل بررسی است، ولی تمرکز این نوشتار، بر دو بعد سوم و چهارم است. در بخش مطالعات متنی تاکید اصلی بر متن قرآن است، البته از روایات هم استفاده می شود. یافته های این پژوهش عبارتند از: سلامت معنوی به دو معنای معنویت سالم و سلامت بعد چهارم انسان در ارتباطات با خداوند و امور قدسی است. تعریف مورد قبول معنویت عبارت است از: فراروی ارادی و وجودی از مادیت، انانیت و موقعیت در ابعاد بینشی، کنشی و گرایشی به سمت و سوی خداوند به عنوان کانون، مبدا و مقصد معنویت که زمینه تجربه زیسته باطنی و عمیق تر را فراهم می کند. سلامت معنوی در اصطلاح متون روان شناسی دارای ویژگی های ارتباط با خداوند (قدرت برتر قدسی)، هدف داری و معناداری در زندگی، حالت بنیادین پویا و مثبتی از بودن (به باشی) و برخورداری، رویکرد کل نگرانه و هماهنگ کننده به هستی است و سرانجام در ابعاد گوناگون شناختی، عاطفی و رفتاری نمودار می شود. الگوی سلامت معنوی در قرآن بر اساس بررسی و تحلیل حدود صد واژه قرآنی مرتبط، در نهایت چهار مفهوم تزکیه، حیات طیبه، تقوی و سلام (قلب سلیم) به عنوان مولفه های اصلی سلامت معنوی به دست آمد و در الگوی نهایی، مسیر فرایندی سلامت معنوی در این واژه های چهارگانه و نیز روابط شبکه ای میان آنها در نمودارهای متفاوت ترسیم شده است.