اثر قرص آهسته رهش سلنیوم و کبالت بر تولید و ترکیب شیر، عملکرد تولید مثلی و برخی از فراسنجه های خونی میش های لری بختیاری

سابقه و هدف :

در پستانداران نیاز به مواد معدنی در دوره آبستنی جهت رشد و نمو جنین افزایش می یابد و در اواخر دوره آبستنی به بیشترین مقدار خود می رسد. بنابراین تامین مواد معدنی کم مصرف برای میش های آبستن برای حفظ جنین و بهبود رشد بره های متولد شده بسیار حایز اهمیت است. سلنیوم و کبالت دو عنصر ضروری برای نشخوارکنندگان می باشند که نقش مهمی در عملکرد حیوانات دارند. سلنیوم برای حفظ اعمال فیزیولوژیکی طبیعی بدن ضروری است، همچنین در ساخت هورمون های تیروییدی و تبدیل تیروکسین به تری آیودوتیرونین نقش مهمی دارد. کبالت از جمله عناصر ضروری است که نقش مهمی در ساختار ویتامین 12B دارد و بنابراین پژوهش حاضر با هدف استفاده از قرص آهسته رهش سلنیوم و کبالت بر تولید و ترکیب شیر، عملکرد تولید مثلی و برخی از فراسنجه های خونی میش های لری بختیاری انجام شد.

از100 راس میش نژاد لری بختیاری با میانگین سن سه تا چهار سال و میانگین وزنی 44/5 ± 55/47 کیلوگرم در قالب طرح کاملا تصادفی استفاده شد. تیمارهای آزمایشی شامل: 1) میش های شاهد بدون دریافت قرص آهسته رهش، 2) میش های دریافت کننده قرص آهسته رهش سلنیوم با نرخ رهش 3/0 میلی گرم در روز، 3) میش های دریافت کننده قرص آهسته رهش کبالت با نرخ رهش 3/0 میلی گرم در روز و 4) میش های دریافت کننده قرص آهسته رهش سلنیوم و کبالت با نرخ رهش 3/0 میلی گرم سلنیوم و کبالت در روز بودند. خون گیری 76 روز پس از معرفی قوچ ها به گله (اواسط دوره آبستن) و یک ماه پس از زایمان انجام شد و فراسنجه های خونی شامل غلظت سلنیوم، روی، آهن، تری آیودوتیرونین، تیروکسین سرم خون و فعالیت آنزیم کراتین فسفو کیناز تعیین گردید. تعداد و درصد میش های آبستن، تعداد و درصد سقط جنین، تعداد و درصد بره های بروز دهنده بیماری ماهیچه سفید، تعداد و درصد بره های تلف شده تا سن 70 روزگی نیز ثبت گردید.

استفاده از قرص آهسته رهش سلنیوم و کبالت تاثیری بر تعداد میش های آبستن، تعداد بره متولد شده سالم، تعداد دوقلوزایی، تعداد بره با علایم بیماری ماهیچه سفید و بره های زنده تا سن 70 روزگی نداشت. تولید شیر، در میش های دریافت کننده قرص آهسته رهش کبالت و سلنیوم-کبالت نسبت به سایر تیمارها بالاتر بود (05/0>P). درصد چربی شیر در میش های دریافت کننده قرص آهسته رهش کبالت و سلنیوم-کبالت نسبت به سایر تیمارها کمتر بود. درصد پروتیین شیر در تیمار دریافت کننده قرص آهسته رهش سلنیوم-کبالت به طور معنی داری بیشتر از تیمار شاهد بود (05/0>P)، اما تفاوت معنی داری با سایر تیمارها نداشت. غلظت سلنیوم سرم در میش های دریافت کننده قرص آهسته رهش سلنیوم و سلنیوم-کبالت نسبت به سایر تیمارها بالاتر بود (05/0>P). غلظت سرمی روی، آهن و فعالیت کراتین فسفوکیناز سرم تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت. غلظت سرمی ویتامین 12B در میش های دریافت کننده قرص آهسته رهش کبالت و سلنیوم-کبالت به طور معنی داری بیشتر از سایر تیمارها بود (05/0>P). غلظت سرمی تری آیودوتیرونین و تیروکسین تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت (05/0>P)، اما نسبت تیروکسین به تری آیودوتیرونین در میش های دریافت کننده سلنیوم و سلنیوم-کبالت به طور معنی داری کمتر از سایر میش ها بود (05/0>P).

نتایج کلی نشان داد خوراندن قرص آهسته رهش سلنیوم-کبالت در زمان همزمانسازی فحلی در میش سبب افزایش غلظت سلنیوم و ویتامین 12B سرم خون قبل و بعد از زایمان شد که این امر باعث افزایش چشمگیر تولید شیر و بهبود برخی ترکیبات شیر شد.