معرفی، بررسی و تحلیل سبکی نسخ خطی «سبع سنابل» میرعبدالواحد بلگرامی

 میرعبدالواحدبن ابراهیم‌بن قطب الدین‌بن ماهرو بلگرامی از علمای متبحر و صوفی‌مشرب هندوستان است که مشرب عرفانیش چشتیه بوده و کتاب «سبع سنابل» از آثار وی است. هدف پژوهش در این مقاله، معرفی، بررسی و تحلیل سبکی نسخ خطی «سبع سنابل» است. تصحیح نسخه های خطی و احیای این متون از مهمترین و بنیادیترین حوزه های تحقیق زبان و ادبیات فارسی است.

 این مقاله به شیوه سندکاوی و کتابخانه ای و به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. همچنین ضمن معرفی نویسنده، آثار، مبانی فکری و عرفانی وی، نسخه خطی «سبع سنابل» بطور مشروح معرفی شده و ازلحاظ سبک شناسی نقد و بررسی شده است.

 نویسنده در انشای این اثر بسیار تحت تاثیر زبان عربی بوده است. بسامد بالای واژه های عربی، عربی مآبی و تقلید از سیاق زبان عربی در نوشتن جملات فارسی بر این امر صحه میگذارد. ازلحاظ فکری، نویسنده بیش از هرچیز به آداب، اندیشه ها و مبانی فکری طریقت چشتیه پرداخته است. ازلحاظ زیبایی‌شناسی و کاربرد آرایه های ادبی اما خیلی موفق عمل نکرده و بسامد آرایه ها و صور بلاغی از جمله کنایه، تشبیه، استعاره و انواع جناس در این متن بسیار کم است.

 بلگرامی به استفاده از مشخصات زبان قدیم علاقه نشان داده است و بسیاری از مظاهر زبان فارسی کهن را میتوان در سبع سنابل مشاهده کرد. از سویی دیگر آمیختگی بیش از حد زبان این اثر با زبان عربی، گاه فهم متن را دشوار میکند. باوجوداین در بخشهایی از متن، بویژه در نقل حکایات، زبان رو به سادگی رفته است. جز در دیباچه و موارد معدودی در متن اصلی، با غنای صنایع بلاغی در نثر این اثر مواجه نیستیم؛ گرچه حدود 600 بیت در این اثر آمده است که این فراوانی گاه موجب پریشانی و پراکندگی فکر و نظم و انسجام مطالب میگردد.