نقش ژئومورفولوژی در مخاطرات طبیعی، آسیب پذیری و پیشگیری از بلایای طبیعی در کشور ایران

کشور ایران با انواع بلایای طبیعی مکرر ازجمله سیل، زلزله، خشک‌سالی و طوفان شن دست‌وپنجه نرم می‌کند، متاسفانه به ژیومورفولوژی و جایگاه ویژه این رشته در پیش‌بینی، ارزیابی و آسیب‌پذیری در مناطق مستعد به مخاطرات طبیعی همچنان اهمیت چندانی داده نمی‌شود و علی‌رغم هشدارها، پیش‌بینی‌ها و ارزیابی‌های متعدد مردم و مسیولین همچنان هنگام مواجه با وقوع رخدادهای مخاطره‌آمیز، همچنان غافلگیر می‌شوند؛ لذا این پژوهش به اهمیت نقش ژیومورفولوژیست‌ها برای ایجاد استراتژی‌های مناسب ارزیابی و مدیریت ریسک می‌پردازد. نقشه‌های رقومی ارتفاع، سری زمانی داده‌های 30 ساله (1331- 1361) حداکثر دبی روزانه ایستگاه حجت‌آباد کرمانشاه به‌عنوان مطالعه موردی درزمینه دوره بازگشت سیل، آمار زلزله استان تهران و گستره اطراف آن درزمینه آسیب‌پذیری ناشی از زلزله در استان البرز استفاده شد. روش تحلیل فراوانی منطقه‌ای و مدل فازی برای تحلیل مخاطرات طبیعی و بلایای طبیعی به کار گرفته شد. نتایج در مورد دوره بازگشت سیل نشان از ویژگی‌هایی که سیل ممکن است داشته باشد (بزرگی) و (تکرار) دارد. نقشه پهنه‌بندی آسیب‌پذیری در برابر زلزله نشان داد که حدود 28 درصد از مساحت استان البرز در پهنه آسیب‌پذیری زیاد و بسیار زیاد در برابر زلزله قرارگرفته است. باید چارچوبی را برای تجزیه‌وتحلیل آسیب‌پذیری انسان در مورد سیل و زلزله ارایه داد؛ که این کار فقط با به‌کارگیری ژیومورفولوژیست‌ها در قالب گروه‌های مشاوره درزمینه پیشگیری از بلایای طبیعی و ایجاد مرکز پایش خطر در ایران با به‌کارگیری آن‌ها امکان‌پذیر می‌شود.