بررسی تاثیر احداث سد بر پارامترهای اکوهیدرلوژیکی رودخانه (جاجرود- پایین‏دست سد لتیان)

مدیریت پایدار رودخانه‏ها نیازمند ساخت و بهره برداری از سدهایی است که جریان محیط زیستی را برای حمایت از اکوسیستم رودخانه پایین دست فراهم کند. بیشتر سدهای ایران رژیم طبیعی جریان را به شدت تغییر داده و باعث آسیب‏های محیط زیستی شده اند. هدف از این بررسی، ارزیابی تغییرات کمی پارامترهای هیدرولوژیکی جریان و مولفه‏های محیط زیستی رودخانه جاجرود در بازه پایین دست سد لتیان بوده است. در این بررسی، از شاخص‏ تغییرات هیدرولوژیکی و محدوده رویکرد تغییرپذیری برای تحلیل داده‏های بلند مدت جریان در دوره 70 ساله (1326 1396) استفاده شد. نتایج نشان می دهد درجه تغییرات تعداد 24 متغیر جریان در دامنه زیاد تا متوسط است، که نشان دهنده تغییرات زیاد هیدرولوژیکی رودخانه جاجرود است. متوسط، بیشینه و کمینه جریان در همه ماه‏های سال به ترتیب 57، 94 و 21 درصد کاهش یافته است. درجه تغییر کل پارامترهای هیدرولوژیکی در این بازه 51 درصد بوده است. مقدار و مدت رخدادهای حدی جریان کاهش داشته است؛ به طوری که جریان‏های کمینه و پایه بیشترین تغییر را داشته، و کمترین تغییر مربوط به جریان‏های بیشینه بوده است. همچنین، احداث سد باعث حذف سیلاب‏های بزرگ و کاهش سیلاب‏های کوچک شده است. نتایج نشان می دهد اهداف RVA در دوره پس از احداث سد لتیان تامین نشده و شرایط محیط زیستی رودخانه آسیب شدید دیده است. براساس شاخص‏های اکوهیدرولوژیکی، بازتوانی محیط زیست جاجرود در بازه پایین دست سد نیازمند آزادسازی کمینه جریان مورد نیاز ماهانه در دامنه 3/2 تا 8/33 مترمکعب بر ثانیه و به طور متوسط 5/6 مترمکعب بر ثانیه است.