"منجی در صبح نمناک" اکبر رادی به مثابه بازنمایی میدان تئاتر در سالهای پایانی دهه پنجاه شمسی

اکبر رادی نمایشنامه نویس واقع گرا و یکی از چهره های تاثیر گذار در میدان تیاتر نوین ایران، در بسیاری از آثار خود به بازنمایی فضای روشنفکری هنر ایران پرداخته است و نمایشنامه منجی در صبح نمناک (1358) او تنها اثری است که در آن به شیوه ای بازنمایانه مواضع عاملان میدان تیاتر نمایشنامه نویس، کارگردان به مثابه تولیدکنندگان و ناشر، صاحب جراید و منتقد به عنوان توزیع کنندگان، در فضای اجتماعی سالهای پایانی دهه پنجاه شمسی انعکاس یافته است. مقاله حاضر در پرتو نظریه کنش بوردیو کنش شخصیتهای نمایشنامه به عنوان عاملان میدان هنر و تیاتر با توجه به عادت واره و سرمایه های آنان و تعامل این میدان، با میدان قدرت را مورد توجه قرار داده است تا با فراروی از برخوردهای عین گرایانه یا ذهن گرایانه رابطه میان موضع نویسنده در میدان تیاتر و موضع گیری اش در اثر خود را آشکار کند. مطالعه میدان تیاتر بازنمایی شده حاکی از آن است که گرایش عاملان میدان تیاتر در دهه مذکور، اعم از تولیدکنندگان و توزیع کنندگان به سمت میدان هایی مانند سیاست و اقتصاد موجب از دست رفتن خود مختاری میدان شده و عاملانی که با توجه به سرمایه نمادین خود در صدد حفظ خود مختاری هنر و ماندن در موضع هنر مستقل بودند در شرایط از هم گسیختگی میدان، حیات زیستی و هنری خویش را از دست دادند. این مطالعه با روش پیشنهادی بوردیو به شیوه ای اسنادی و زندگی نامه ای خط سیر نویسنده و شخصیت اصلی نمایشنامه را با توجه به مقدورات میدان تیاتر در سالهای پایانی دهه پنجاه، تعقیب کرده تا بتواند هومولوژی نویسنده و شخصیت اصلی را به عنوان هدف غایی مقاله بسنجد. حاصل آنکه با توجه به فضای مقدورات بازه زمانی مورد مطالعه شباهت ساختاری موضع گیری رادی در نمایشنامه نشان از مواضع تعدادی از هنرمندان مستقل تیاتر در پایان دهه پنجاه بازنمایی می کند که لغزیدن میدان به سمت قطبهای سیاست و اقتصاد حیات هنری آنان را به خطر انداخت.