ارزیابی قابلیت پایش و پالایش فلزات سنگین کبالت، کروم و منگنز توسط برخی گونه‏های علفی مستقر در بیوتیپ کنار جاده‏ای

پایش و پالایش آلاینده های فلزی در محیط‏های کنار جاده به‏ منظور برآورد، کنترل و کاهش سطح تهدیدات برای انسان و زیست‏کره از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است. از این رو، این پژوهش با هدف ارزیابی قابلیت پایش و پالایش عناصر کبالت، کروم و منگنز توسط گونه‏های علفی ازمک و بومادران مستقر در بیوتیپ کنار جاده‏ای همدان در سال 1398 انجام یافت. به این منظور، در مجموع 63 نمونه خاک و 126 نمونه گیاهی از سه ایستگاه برداشت شد. پس از آماده‏سازی و هضم اسیدی نمونه‏ها در آزمایشگاه، محتوی عناصر در آن ها توسط روش طیف سنجی پلاسمای جفت شده القایی (ICP) خوانده شد. همچنین، برای ارزیابی قابلیت گیاهان مورد بررسی در پایش و پالایش فلزات سنگین فاکتورهای تغلیظ ‏زیستی (BCF)، تجمع‏زیستی (BAF) و انتقال (TF) محاسبه شد. پردازش آماری نتایج نیز با استفاده از نرم‏افزار آماری SPSS انجام یافت. نتایج نشان داد که ازمک دارای میانگین مقادیر BAF و TF بزرگ‏تر از یک برای عناصر کبالت و منگنز و میانگین مقادیر BCF بزرگ‏تر از یک و TF کوچک‏تر از یک برای عنصر کروم بود. از طرفی، بومادران دارای میانگین مقادیر BAF و TF بزرگ‏تر از یک برای عنصر منگنز و میانگین مقادیر BCF بزرگ‏تر از یک و TF کوچک‏تر از یک برای عناصر کبالت و کروم بود. با استناد به میانگین محتوی عناصر در بافت‎های گیاهی و همچنین میانگین مقادیر محاسبه شده BAF، BCF و TF عناصر می توان از ازمک و بومادران به عنوان گونه‏‏‏‏‏‏‏‏های بومی کارآمد برای پایش و پالایش فلزات سنگین از خاک و هوا در مناطق آلوده استفاده کرد.