فلور قارچی خوراک دام و آلودگی آفلاتوکسین خوراک و شیر در گاوداری های شیری شهرستان سبزوار

آفلاتوکسین ها یکی از سمی ترین متابولیت های ثانویه تولید شده توسط گونه های مختلف قارچی از جمله آسپرژیلوس فلاووس و آسپرژیلوس پارازیتیکوس هستند. این قارچ ها مواد غذایی مختلف از جمله غلات، دانه های روغنی، کنجاله ها و علوفه ها را آلوده می کنند حذف و کاهش آفلاتوکسین ها با روش های بیولوژیکی، شیمیایی و فیزیکی نه تنها در مقیاس وسیع قابل انجام و مقرون به صرفه نیستند، بلکه می تواند خطراتی از نظر سلامت غذای دام ها نیز داشته باشند. بنابراین، به نظر می رسد پایش پیوسته خوراک دام و تولیدات دامی از نظر آلودگی با قارچ های توکسین زا و آفلاتوکسین ها بهترین روش جلوگیری از راه یافتن این سموم به درون زنجیره غذایی انسان باشد. این پژوهش به منظور اندازه گیری میزان آفلاتوکسین در خوراک و شیر و ارتباط آن با فلور قارچی خوراک مصرفی در گاوداری های شیری انجام گرفت. کنسانتره و سیلاژ ذرت 10 گاوداری (5 واحدگاوداری سنتی و 5 واحدگاوداری صنعتی) از بین دامداری های اطراف شهرستان سبزوار به تفکیک نمونه گیری و به آزمایشگاه منتقل شد و سپس جداسازی، کشت و تشخیص قارچ های موجود در نمونه های خوراک دام انجام شد. نمونه های شیر از مخزن شیر دامداری های مورد مطالعه گرفته شد و بلافاصله در فلاکس حاوی یخ به آزمایشگاه منتقل و پس از سانتریفوژ و جدا کردن چربی، تا هنگام آنالیز، در فریزر 22- درجه سانتی گراد نگه داری شدآفلاتوکسین موجود در خوراک و شیر به روش HPLC اندازه گیری شد. بیش ترین عامل آلودگی خوراک دام، مخمرها، پنیسیلیوم، آسپرژیلوس، تریکودرما، آلترناریا، کلادوسپوریوم و رایزوپوس بودند. نتایج این تحقیق همبستگی منفی معنی داری را بین آلودگی به قارچ آسپرژیلوس و جمعیت مخمرها در نمونه های سیلاژ ذرت نشان داد. نتایج مطالعه آفلاتوکسین در شیر دامداری ها وجود آفلاتوکسین M1 را در 60 درصد نمونه ها نشان داد. مقایسه میانگین جمعیت آسپرژیلوس در کنسانتره و غلظت آفلاتوکسین شیر بین دو گروه گاوداری نشان داد که آلودگی نسبی در گاوداری های سنتی نسبت به گاوداری های صنعتی به طور معنی داری کم تر بود. نتایج این تحقیق نشان داد که میزان آلودگی آفلاتوکسین در نمونه های خوراک و شیر از حد مجاز پایین تر بود. بر اساس نتایج کشت قارچ، به نظر می رسد کنسانتره نسبت به سیلاژ بیش تر در معرض آلودگی قارچی و حضور آفلاتوکسین باشد.