بررسی مراحل فنولوژیک و عملکرد دانه سویا تحت تاثیر عصاره جلبک و کیفیت اولیه بذر

بذرهای سویا به دلیل بالا بودن میزان روغن در آن ها به انبارداری حساس هستند و سریع دچار فرسودگی می شوند. فرسودگی بذور منجر به کاهش درصد و سرعت جوانه زنی و در نهایت کاهش عملکرد دانه می شود. اگرچه با روش های انبارداری مناسب می توان سرعت فرسودگی را کاهش داد، اعمال برخی تیمارها نیز روی بذور فرسوده و یا محلول پاشی برخی مواد روی گیاهان حاصل از این بذور می توانند بر بهبود عملکرد بذر موثر باشند. کاربرد مواد ضدپیری مانند عصاره جلبک در گیاهان می تواند به عنوان آنتی اکسیدان عمل کند و اثرات ناشی از فرسودگی را کاهش دهد. جهت ارزیابی مراحل فنولوژیک و عملکرد دانه سویا آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی شاهرود طی دو سال زراعی 98-1397 و 99-1398 در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کیفیت اولیه بذر در دو سطح (بذور نرمال و بذور فرسوده) و عصاره جلبک قهوه ای (Ascophyllum nodosum) در چهار سطح (شاهد، پرایمینگ، محلول پاشی و کاربرد توام پرایمینگ و محلول پاشی با غلظت 3/0 درصد) بود. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی اجرا گردید. فرسودگی موجب کاهش معنی دار 50/23 و 33/25 درصدی در سبز شدن گیاهچه شد. پیش تیمار بذور نرمال و فرسوده با عصاره جلبک در سال اول موجب افزایش 33/16 و 33/7 درصدی این صفت نسبت به عدم کاربرد عصاره جلبک شد. در سال دوم آزمایش کاربرد عصاره جلبک موجب افزایش 67/12 درصدی سبز شدن گیاهچه در شرایط نرمال شد و در شرایط فرسودگی افزایش 33/8 درصدی با کاربرد عصاره جلبک به ثبت رسید. در این پژوهش اعمال فرسودگی سبب افزایش معنی دار صفات فنولوژیکی در گیاه سویا شد. استفاده از عصاره جلبک به صورت پرایمینگ و کاربرد توام پرایمینگ و محلول پاشی برگی توانست سرعت وقوع صفات فنولوژیکی را تا سطح معنی داری افزایش دهد. عملکرد دانه در گیاهان حاصل از بذور فرسوده 69/32 درصد کمتر از گیاهان شاهد شد. استفاده از عصاره جلبک به صورت پرایمینگ، محلول پاشی برگی و کاربرد توام پرایمینگ و محلول پاشی برگی به ترتیب موجب افزایش  43/54، 69/15 و 85/87 درصدی عملکرد دانه نسبت به گیاهان شاهد شد. در این پژوهش کاربرد عصاره جلبک دریایی به صورت پرایمینگ بذری بهتر از حالت محلول پاشی برگی عمل کرد. می توان پرایمینگ و ترکیب توام پرایمینگ و محلول پاشی با عصاره جلبک را جهت تسریع وقوع صفات فنولوژیکی در گیاه سویا توصیه نمود. کاربرد توام پرایمینگ و محلول پاشی عصاره جلبک جهت بهبود عملکرد دانه سویا در شرایط نرمال و فرسودگی توصیه می شود.