اثر مدیریت آبیاری بر شاخص های بهره وری مصرف آب محصول یونجه

تحقیق حاضر با هدف پایش بهره وری مصرف آب محصول یونجه و بررسی اثر اصلاح برنامه آبیاری بر کاهش مصرف آب و ارتقای شاخص های بهره وری انجام شد. در مرحله اول تحقیق، تعداد 11 مزرعه یونجه واقع در استان زنجان انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. عوامل مرتبط با بهره وری نظیر شدت جریان ورودی به مزارع، حجم آب مصرفی، برنامه آبیاری، مدیریت تغذیه، عملکرد محصول، هزینه های تولید و درآمد حاصل از فروش محصول تعیین و شاخص های فیزیکی و اقتصادی بهره وری مصرف آب محاسبه شد. در مرحله دوم، اصلاح مدیریت آبیاری به عنوان راهکار اجرایی به منظور بهبود بهره وری مصرف آب در شرایط واقعی مزرعه در قالب قطعات کنترل شده اجرا و با وضع موجود مقایسه شد. بر اساس نتایج حاصل از پایش های میدانی، میانگین حجم آب آبیاری در مزارع یونجه در حدود 14250 متر مکعب در هکتار و میانگین شاخص های بهره وری مصرف آب CPD، BPD و NBPD به ترتیب برابر 79/0 کیلوگرم بر متر مکعب، 1/16 و 9/8 هزار ریال بر متر مکعب برآورد شد. به طور میانگین اعمال برنامه صحیح آبیاری در قطعات کنترل شده منجر به کاهش 5/49 درصدی حجم آب آبیاری و به تبع آن افزایش 72 درصدی شاخص بهره وری فیزیکی شد. تثبیت الگوی اشتباه برنامه آبیاری و عدم کنترل و نظارت بر بهره برداری از منابع آب دلایل اصلی مصرف بی رویه آب در مزارع یونجه شناخته شد. نتایج مرحله دوم اجرای پژوهش نشان داد، تنها با اصلاح مدت زمان آبیاری می توان حجم آب آبیاری را بطور قابل ملاحظه ای کاهش و بهره وری مصرف آب را بهبود بخشید.