اصالت کتاب الکافی؛ آسیب شناسی تاریخی انتقادها

از دیرباز الکافی کلینی اثری معتبر نزد عالمان امامی به حساب می آمده است. اما در دوره حاضر برخی نویسندگان در اصالت نسخه های موجود از الکافی خدشه کرده اند. پس با توجه به جایگاه بسیار مهم الکافی، این پژوهش پاسخگوی این سوال است که چه شواهد تاریخی اصالت الکافی را تضعیف یا تقویت می کند؟ بنابر نتیجه این پژوهش، هم خوانی بسیار بالای اسناد الکافی با تهذیب، گستردگی طرق روایت الکافی، توجه بالا به آن در طبقات مختلف و تناسب روایات کتب حدیثی و فهارس از کلینی با الکافی موجود از جمله دلایل اصالت نسخه الکافی است. انتقادها بر اصالت کتاب الکافی از سویی متکی به برداشت هایی نادرست درباره جامعیت منابع قدیم است که بر اساس آن، انتظار داشته اند کل الکافی در منابعی مانند تهذیب نمود یابد؛ و از سوی دیگر مبانی نادرستی که اصالت سنجی آثار کهن را تنها وابسته به قدمت نسخ خطی و یا اتصال طرق اجازه می داند. نبود نگاه تاریخی به داده های روایات و اسناد الکافی، اطلاعات منابع سده های میانی درباره الکافی و نیز چرایی تفاوت ها میان الکافی و برخی آثار کهن به این بدبینی ها دامن زده است. این پژوهش ضمن تبیین اشکال های مستندات ناقدان، نشان داده آنان از قراین گسترده ای در اثبات اصالت الکافی و نیز از جنبه های اثباتی مستندات خودشان غفلت کرده، و تحلیل هایی اشتباه و یکسویه ارایه داده اند.