امانیسم در کشاکش میان علوم انسانی، دینداری و ایدئولوژی

مسیله این نوشتار امانیسم است و نسبت اش با علوم انسانی و دینداری، دربرابر این توهم در ایران که امانیسم را مبنای انسان شناختی علوم انسانی می داند و ناسازگار با دین. از سه معنای تاریخی، لفظی و ایدیولوژیک، معنای تاریخی همان پدیده معروف است در ایتالیا و اروپای دوره نوزایی. معنای لفظی مترادف انسانی است و در معانی ثانوی بی شماری می آید، ازجمله درین معنای ایدیولوژیک که انسان در عالم جای خدا را می گیرد. ولی علوم انسانی از امانیسم تاریخی برآمده اند، از studia humanitatis (مطالعات انسانی) که به صورت های مختلف در اروپا رایج بوده اند. این معنا با جعل لفظ امانیسم در قرن 19 یعنی در عصر ایدیولوژی فراموش می شود. همین بعدا باب معانی بی شمار ایدیولوژیک امانیسم ازجمله معنای سکولار یا دینی آن را می گشاید،. نامه درباره امانیسم هایدگر را همچون متن مرجع شاهدی است بر فهم تاریخی-عمومی اروپاییان از آن تا نیمه قرن بیستم. از لحاظ فلسفی نیز نامه مهمترین نقد امانیسم است.