رهیافتی بر آموزش اخلاق حرفه ای پزشکی در عصر عباسیان

 در عصر عباسیان که یکی از دوره های درخشان تاریخ پزشکی در تمدن اسلامی به شمار می رود، با فراهم شدن بسترهای لازم از سوی خلفا و گسترش دانش پزشکی، آموزش آن نیز مورد توجه قرار گرفت و به شیوه های مختلف و منعطفی صورت گرفت. آموزش اخلاق در کنار ابتدایی ترین آموزش های دینی و غیر دینی از مکتب خانه ها تا دارالعلم ها مورد توجه بود. بیمارستان ها یکی از مهم ترین مراکز آموزشی بالینی بودند. یکی از موضوعات مهمی که از همان ابتدا مورد توجه جامعه پزشکی این عصر واقع شد، همگامی اخلاق با علم پزشکی بود. آموزش اخلاق در هر دو شیوه نظری و بالینی صورت می گرفت.

 پژوهش حاضر بر آن است که با رویکردی توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای به بررسی آموزش اخلاق پزشکی در عصر عباسیان بپردازد.

ملاحظات اخلاقی:

 در پژوهش حاضر جنبه های اخلاقی مطالعه کتابخانه ای شامل اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.

 یافته های این پژوهش نشان می دهد که در عصر عباسیان، آموزش نظری اخلاق پزشکی مطالب درسی ارتباط تنگاتنگی با اخلاق داشتند و در آموزش بالینی نیز رفتار اساتید، الگوی عملی و عینی دانشجویان جهت فراگیری اخلاق این حرفه بود، علاوه بر آن ساخت بناهای عام المنفعه به ویژه بیمارستان ها، اوقاف هایی که بر مکاتب و بیمارستان ها گذاشته می شد، به صورت ضمنی تاکید بر بحث اخلاق در حرفه پزشکی و درمانگری و آموزش این مهم در این نهادهای آموزشی و درمانی بوده است.

 نتایج این پژوهش نشان داد در عصر عباسیان، داشتن اخلاق جزء الزامات شخصیتی هر پزشکی بود و اساسا پزشک بایستی حکیم می بود تا به نحو مطلوبی می توانست به تدریس و طبابت اقدام کند. از دیگر نتایج پژوهش این بود که هرچند قبل از ورود علاقمندان به دانش پزشکی، آزمون هایی گرفته نمی شد و آموزش در آن آزاد بود، اما پس از گذراندن دوره های لازم، از دانش آموختگان این رشته آزمون تخصصی و اخلاقی گرفته می شد و پس از موفقیت به آن ها اجازه طبابت داده می شد.