تاملی بر رویکرد عقل گرایانه و شریعت مدارانه، در متون شاخص دوره تمدن اسلامی در زمینه مبانی اخلاق و حقوق پزشکی

 مبانی اخلاق و حقوق پزشکی ، همواره در کتب اخلاق پزشکی و یا آثار متضمن آن، در تمدن اسلامی با رویکردهای مختلف محل توجه و بحث بوده است. تبیین داده های این آثار و رویکرد پزشکان و باید و نبایدهای اخلاق و حقوق پزشکی، برای ایجاد تمدن نوین اسلامی اهمیت دارد. هدف از این مقاله بررسی رویکرد عقل گرایانه و شریعت مدارانه در آثار برخی از پزشکان در زمینه مبانی اخلاق و حقوق پزشکی است.

 این یک پژوهش اصیل بنیادی، با روش توصیفی- تحلیلی،  متمرکز بر متون شاخص اخلاق و حقوق پزشکی در دوره تمدن اسلامی، بویژه" کتاب الماء" نوشته ابومحمد ازدی، است.  با جستجوی مستقیم کلیدواژه های ادب الطبیب، آداب الاطباء، حقوق بیمار، ابومحمد ازدی  و مطالعه مکرر "کتاب الماء"، مفاهیم مرتبط با هدف پژوهش استخراج، دسته بندی، تحلیل و سپس مکتوب گردید. برای ارایه پیشینه پژوهش نیز کلیدواژه ها در پایگاه های اطلاعاتی Magiran ، Noormags ، SID ، Scopus ، PubMed جستجو شدند.

ملاحظات اخلاقی: 

در این پژوهش تمامی اصول اخلاقی و امانتداری در ارجاع دهی به مستندات بطور کامل رعایت شده است.

 دو رویکرد عقل گرایانه و شریعتمدارانه، ناظر به اخلاق و حقوق و آداب پزشکی در بین پزشکان ادوار تمدن اسلامی که از شهرت فوق العاده ای در تاریخ و اخلاق پزشکی نیز برخوردارند، قابل مشاهده است. هریک از این دو رویکرد نمایندگانی دارد. رازی  با تکیه بر عقل و محمد ازدی و قطب الدین شیرازی با توجه ای ویژه به شریعت، نمایندگان دو رویکرد عقل گرایانه و شریعتمدارانه هستند.  

 این دو رویکرد از دید پژوهشگران معاصر یا مغفول مانده و یا با یکسان انگاری، از آن عبور کرده اند. اندیشه ایجاد تمدن نوین اسلامی توجه به دو رویکرد یادشده را اجتناب ناپذیر می سازد.