بررسی سبک شخصی ایرج میرزا

اشعار ایرج میرزا، بعنوان مطرحترین شاعر روزگار ما، شایسته مداقه بسیار است و مباحث سبک شناسی بسبب اشتمال بر دانشهای گوناگون ادبی، روشی مهم در بررسی آثار ادبی است؛ بنابراین بررسی سبک شناسانه اشعار ایرج میرزا، از دو جهت ضروری است؛ یکی جبران کمکاری ما در باب شاعری بزرگ و دیگر اهمیت بحثهای سبک شناسی. هدف از این پژوهش، معرفی سبک شخصی ایرج میرزا بعنوان شاعری صاحب سبک است؛ چنانکه باقر صدری نیا اشعارش را «استثنایی» در دوره مشروطه برمیشمرد و غلامحسین یوسفی او را برخوردار از بلاغتی خاص معرفی میکند.

 پژوهش حاضر، مطالعه ای نظری است که به شیوه توصیفی - تحلیلی، بر دیوان اشعار ایرج میرزا انجام شده است. این دیوان اشعار به اهتمام محمدجعفر محجوب در نشر اندیشه منتشر شده است. در پژوهش پیش رو و در بررسی سبک شخصی او، تنها وجوه غالب ذکر شده، به این معنی که ممکن است در اشعار ایرج میرزا استعاره های نابی هم وجود داشته باشد اما چون وجه غالب نیست، به آن اشاره نشده است.

 ایرج میرزا ویژگیهای پربسامد سبک شخصی و ابتکاراتش را در محور همنشینی و در سطح زبان نشان میدهد و در این راستا غلبه در اشعار او با تشبیه و کنایات و ضرب المثلهای زنده امروزی است و مجاز و استعاره و بطور کلی انحراف از نرم در محور جانشینی در شعرش دارای بسامد اندکی است.

تشبیهاتی با وجوه شبه بدیع، کنایات و مثلهای زنده معاصر، دارا بودن گنجینه گسترده از لغات و مفردات نو و کهن و دخیل و قدرت احضار بهنگام آنها، همراهی و موافقت کم نظیر واژه ها در زنجیره نحوی، گزینش واژه ها با رعایت تناسبات آوایی و معنایی، قدرت ساخت واژه ها و صفات نو در هنگام نیاز و انتقادات اجتماعی در کنار طنزی ملیح، شاعری متفاوت و صاحب سبک از او ساخته است.