شاخص های برآورد و ارزیابی ویژگی های خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیک

خشکسالی یکی از مخاطرات طبیعی است که نتایج و اثرات آن بر حوزه های اجتماعی، اقتصادی، منابع آب و کشاورزی می تواند به صورت قابل توجهی آشکار شود. اگرچه وقوع خشکسالی اجتناب ناپذیر است، اما می توان با پیش بینی نسبت به کاهش اثرات مخرب آن بر اقتصاد، اجتماع و محیط زیست برنامه ریزی نمود. هدف این تحقیق تبیین انواع خشکسالی ها و معرفی شاخص های مهم و پرکاربرد در ارزیابی و کمی نمودن خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژی است. ضمن معرفی مزایا، محدودیت ها و دامنه طبقات مختلف خشکسالی، روابط مورد استفاده خشکسالی ها ارایه شده است. شاخص های بارش استاندارد شده (SPI)، شاخص درصد از نرمال بارندگی (PNPI)،شاخص ناهنجاری بارش (RAI)، شاخص خشکسالی بالم و مولی (BMDI)، شاخص دهک (DI)، شاخص کمبود تبخیر-تعرق (ETDI)، شاخص شدت خشکسالی پالمر (PDSI)، شاخص شناسایی خشکسالی (RDI) و شاخص خشکسالی رطوبت خاک (SMDI) در دسته خشکسالی هواشناسی معرفی شدند. در دسته خشکسالی هیدرولوژیک هم شاخص های تامین آب سطحی (SWSI) مورد بررسی قرارگرفت. نتایج نشان داد که شاخص SPI دارای مزیت نسبی بالایی برای پایش خشکسالی هواشناسی می‏باشد. هم چنین شاخص RDI در مقایسه با شاخص SPI حساسیت بیش تری به متغیرهای اقلیمی دارد و از میان شاخص های مورد مطالعه شاخص PNPI به دلیل خطای زیاد برای ارزیابی خشکسالی پیشنهاد نشده است. شاخص DI نیز به دلیل این که به داده های طولانی مدت برای ارزیابی خشکسالی نیاز دارد، برای مناطق دارای ایستگاه های جدید با دوره آماری کوتاه مدت مناسب نیست. در مجموع مرور شاخص های ارایه شده می تواند در تعیین شاخص مناسب در ارزیابی خشکسالی کمک نماید. شاخص های مذکور اطلاعاتی را برای چالش های مدیریت خشکسالی فراهم می کنند؛ به شرطی که جنبه های کاربردی خشکسالی مانند شدت، مدت و فراوانی خشکسالی در کنار ویژگی های احتمالی، آماری و تصادفی شناخته شده باشد.