شناسایی کانون های بحرانی فرسایش بادی در استان تهران

بررسی های موردی در خصوص میزان جابه جایی ذرات خاک توسط باد در مناطق دشتی ایران مرکزی نشان می دهد که فرسایش خاک در این گونه اراضی بیشتر از فرسایش آبی در مناطق کوهستانی چنین مناطقی می باشد. دفتر تثبیت شن و بیابانزدایی متولی مبارزه با فرسایش بادی و کاهش اثرات بیابانزایی در کشور است. براساس پیشنهاد استانهای بیابانی طرحهایی به تصویب رسیده و اجرا می شود، ولی واقعیت این است که با امکانات محدود کشور از نظر اعتباری نمی توان با فرسایش بادی مبارزه کرد و جلوی حرکت ماسه های روان را گرفت و شاید در مکانهایی که حرکت ماسه های روان خسارتی وارد نمی کنند کنترل آنها ضرورت نداشته باشد.
مطالعات انجام شده در مناطق بیابانی ایران نشان می دهد که بهترین مرحله مبارزه با فرسایش بادی در مرحله برداشت است. مبارزه با فرسایش بادی در مرحله برداشت علاوه بر صرف هزینه کمتر با موفقیت بیشتری نسبت به دو منطقه دیگر همراه خواهد بود، هر چند که در برخی از مناطق به دلیل خسارتهای ناشی از منطقه رسوبگذاری به ناچار باید در منطقه رسوبگذاری نیز عملیات اجرایی صورت پذیرد. بنابراین در طرحی ملی دفتر تثبیت شن و بیانزدایی اقدام به شناسایی کانونهای بحرانی فرسایش بادی و برآورد خسارتهای ناشی از آن و همچنین اولویت بندی کانونهای بحرانی نمود که در مقاله حاضر به وضعیت استان تهران در زمینه مذکور پرداخته شده است.
برای انجام طرح شناسایی کانونهای بحرانی فرسایش بادی در استان تهران از روش منشا یابی تپه های ماسه ای در ایران (اختصاصی- احمدی) استفاده شده است. در این روش، عوامل موثر در شناسایی نقاط برداشت در نظر گرفته شده و با روندی منظم و گام به گم مناطق برداشت، حمل و رسوبگذاری تپه های ماسه ای تعیین شدند. در جهت یابی مناطق برداشت با بهره گیری از اطلاعات منطقه ای و تکمیل پرسشنامه های محلی، بررسی مورفولوژیکی نهشته های بادی و مطالعه رژیم بادهای فرساینده و موثر در فرسایش بادی جهت حرکت ماسه های روان شناسایی می شود.
طرح بررسی های بعمل آمده مشخص شد که از مجموع 12 شهرستان استان تهران با مساحت 1890900 هکتار فقط 10172.5 هکتار به عنوان کانونهای بحرانی هستند که این کانونها در ماهدشت در شهرستان کرج و نجم آباد شهرستان ساوجبلاغ و ابردژ شهرستان ورامین واقع شده اند و با توجه به شدت و منابع تحت خسارت مشخص شد که ماهدشت کرج در اولویت اول و ابردژ و نجم آباد ساوجبلاغ در اولویت دوم قرار دارند.