منطق بازدارندگی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

راهبردهای دفاعی هر کشور پاسخی به تهدیدات منطقه ای و بین المللی است و کشورها با توجه به این تهدیدات به ایجاد بازدارندگی در راستای حفظ امنیت و بقا وجودی خود اقدام می کنند. کشورهایی که در طول تاریخ در معرض تهدید و تجاوز بوده اند، بیش از سایر کشورها نگران امنیت و کیان خود هستند. نظام دفاعی جمهوری اسلامی ایران از جهات مختلف متاثر از فرهنگ راهبردی ایران است که در مواجهه با تهدیدات و چالش های متعدد شکل گرفته است. به بیان بهتر، ایران که به واسطه موقعیت خاص ژیوپلیتیکی خود همواره در معرض تهدید رقبای منطقه ای و بین المللی بوده، موضوع امنیت و بازدارندگی را یک موضوع حیاتی تلقی می کند. اما از هنگام پیروزی انقلاب که اسلام در مرکز سیاست های امنیتی و دفاعی کشور قرار گرفته، این بازدارندگی دارای منطق خاص تری شده است؛ بر این اساس فهم منطق بازدارندگی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، مستلزم شناخت رویکرد اسلام به مفهوم دفاع و امنیت است. این پژوهش از روش تحلیل گفتمان برای بررسی معنای نهفته در متون به منظور تحلیل مفهوم بازدارندگی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران استفاده می کند و با بررسی و ارزیابی اسناد و متون شفاهی و مکتوب و فتاوای رهبر انقلاب، منطق دینی بازدارندگی را در جمهوری اسلامی مورد واکاوی قرار می دهد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که ماهیت راهبرد دفاعی ایران در چارچوب آموزه های اسلامی مبتنی بر بازدارندگی فعال در برابر تهدیدات منطقه ای و بین المللی و حفظ توان حمله دوم به منظور پیشگیری از خطر جنگ علیه ایران است.