بررسی کارکردهای وقف در قرآن و روایات و نقش آن بر رفاه و سلامت اجتماعی

سنت حسنه وقف یکی از مصادیق بارز احسان و غیر خواهی است که انسان با بهره گیری از تعالیم انبیا آن را از دیرباز بنیان نهاده و در صحنه حیات اجتماعی به ودیعت گذارده است. روحیه  سلامت و تعاون اجتماعی و سبقت در خیرات در نهاد وقف عینیت می یابد و به عمل واقف، مهر ابدیت می زند. در وقف دو بعد خود دوستی و نوع دوستی انسان به منصه ظهور می رسد. یکی از هنرهای اسلام به منظور نفوذ بیشتر کلامش در انسان استفاده از خود دوستی انسان (حب النفس) است که در آیات مختلف خطاب به انسان عنوان شده و در وقف نیز از بعد خود دوستی انسان استفاده کرده و عضویت در این نهاد را راهی می داند که در آن نام انسان و مالکیت اموال و دارایی های او تا ابد تضمین می شود و در مواردی که مد نظر دارد عایدات آن به مصرف می رسد. اسلام به گونه ای اساسی و ریشه ای تمام نیازهای جامعه و پیرامون خود را بررسی کرده و راه حل آن ها را هم ارایه نموده است که ضامن گسترش عدالت و مساوات است. از سنت های حسنه ای که دین مبین اسلام در جهت جبران کاستی ها، محرومیت ها، زدودن هاله های نومیدی، از بین بردن تبعیض ها، رفع فواصل فاحش طبقاتی و مهمتر از همه استقرار نظامی متعادل بر اساس عدل و قسط در جامعه ارایه داشته «وقف» است. از طرفی میل به جاودانگی در سرشت بشر به صورت خدادادی نهفته است و آدمی همواره برای جاودانه زیستن و نیکوکار شدن کوشیده است. یکی از اموری که می تواند تا حدودی پاسخ گوی این خواسته درونی انسان باشد. یادگاری ماندگار و صدقه ای جاوید همچون وقف است، و قطعا وقف در گذشته های بسیار دور و در تمدن های کهن ریشه دارد. وقف، نهادینه سازی نوع دوستی و یکی از یادگاران بزرگ انبیاء الهی است که در شریعت اسلامی نیز از اهمیت به سزایی برخوردار شده است. با تشکیل ادارات و سازمان های اوقاف، این نهاد با اهدافی گوناگون از جمله مصلحت اندیشی درباره موقوفات، تحت کنترل قانون و حکومت در آمده است. روش تحقیق حاضر روش توصیفی-تحلیلی و متکی بر منابع کتابخانه ای بوده است.