تحلیل تاریخی فرمانبرداری شامیان از معاویه (با تمرکز بر تحلیل روایات مدح و ذم آنان در نهج البلاغه)

تبعیت محض شامیان از معاویه، زبانزد خاص و عام است. در برخی از گزاره های نهج البلاغه شامیان با خصوصیاتی چون جهالت، دنایت و پستی، خشونت، رذالت، فرومایگی و بندگانی تندخو معرفی شده اند. برخی از مورخان نیز علت تبعیت اهل شام را کم خردی، تبعیت کورکورانه، فقدان اندیشه و تامل، بی تفاوتی نسبت به اخبار و حوادث پنهان، بیان کرده اند. این در حالی است که بر پایه برخی گزاره های نهج البلاغه، مردم شام به نظم، امانت داری، تبعیت بدون چشم داشت، مصلح عموم و متحد توصیف شده، حتی حضرت علی (ع) آرزو کردند «ای کاش معاویه ده نفر از اهل عراق را با یک نفر اهل شام معاوضه کند». این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با تمرکز بر جریان اموی در شام، به علت تبعیت محض شامیان پرداخته است. از جمله نتایج این پژوهش آنکه گرچه مردم شام خصایصی ممتاز داشتند اما این ویژگی ها دستاویز جریان اموی به رهبریت معاویه قرار گرفت تا با تکیه بر باورهای پیشا اسلامی شامیان و سیاست های متناسب با روحیات آنان، ویژگی های مثبت مردم شام را به نفع خود مصادره کرد.