به چه کسانی در دوره سامانیان «روس» گفته می شد؟ بازنگرشی در گزارش های متنی فارسی-عربی سده نهم تا دهم میلادی با یاری از دستاوردهای اخیر باستان شناسی، تبارشناسی و ژنتیک

این پژوهش از رویکردی ترکیبی برپایه مطالعات مربوط به آثار تاریخی برجای مانده از دوره سامانیان، گزارش های متن شناسی همراه با مطالعات مدرن تبارشناسی (ژنتیکی) برای هدف خود بهره خواهد برد؛ هدف از این ترکیب، پرده برداشتن از هویت کسانی است که از دوردست ترین کران جغرافیایی، یعنی از شرقی ترین بخش های آسیای میانه تا به شمال اروپا در موضوع بازرگانی فعال بودند. این پژوهش به «هویت شناسی» کسانی می پردازد که در مسیر بازرگانی این کران (بیرون از اروپا) فعال بودند. در حقیقت، این پژوهش بار دیگر به اهمیت و جایگاه ایران (پارس) در تاریخ اروپا و آسیای میانه (در این دوره) مهر تایید می زند. اطلاعات موجود برپایه آثار و متون، شواهد موردنیاز برای فهم شبکه گسترده تجارت و مردمی که مسیول جابه جایی این کالاها بودند، شناخت آن مردمان و افکارشان را به ما می دهد. این جستار، گواهی پژوهش های تبارشناسی اخیر از دو گروه قومی به نام «روس» یا «وایکینگ» است؛ و البته عمدتا با ترکیبی از اسکاندیناوی ها، اسلاوها، ترک ها تا به مردمان محلی را شامل شده است. آن دسته از متون عربی-فارسی که به موضوع پیوند میان روس و اروپای شرقی می پردازد پیش تر و به درستی ازسوی «توریر جانسون هاراندل» مورد بررسی قرار گرفته است. در این متون، قوم روس با نام های دیگر چون «مجوس»، «نرثمانی»، «اوردومان»، «وارنک» و دیگر اسامی نیز نامیده شده است. یکی از دیدگاه های قابل دفاع وی، تاثیر فرهنگ ترک بر قوم روس بوده است. این اصل و نسب به هم پیچیده این اقوام، به یاری پژوهش های ژنتیکی اخیر و نیز شواهد باستان شناسی مورد بحث قرار خواهد گرفت. به عنوان نتیجه گیری، اصطلاح «روس» نه به عنوان نام یک «گروه قومی»، که به یک «شیوه زندگی» اشاره دارد.