تجربه سیاست توسعه روستایی و تاثیر آن بر تحرک اجتماعی روستاییان بعد از انقلاب اسلامی (مورد مطالعه: روستاهای برگزیده شهرستان مرند)

با توجه به محوریت توسعه روستایی بعد از انقلاب، هدف این مقاله بررسی میزان بهره مهدی روستاییان از فرایند توسعه ای بعد از انقلاب است. برای این منظور تحرک اجتماعی به عنوان معرف تاثیرپذیری روستاییان درنظر گرفته شد. با عنایت به ادبیات موجود و اینکه سیاست های توسعه به طورکلی و سیاست های توسعه روستایی به طور خاص به عنوان فرایندهای موثر در تضعیف تصلب ساختار اجتماعی روستایی و ایجاد موقعیت های جدید در چارچوب بازبودگی ملاحظه می شوند، فرض بر این بود که اقدامات روستایی دولت بعد از انقلاب که عمدتا تحت تاثیر ایدیولوژی مردم گرایانه و مساوات طلبانه انقلاب بودند، بر تحرک پایگاهی روستاییان تاثیر بگذارد.برای مطالعه تاثیر اقدامات روستایی بر تحرک شغلی روستاییان، از روش تطبیقی واقعه بعد از رویداد استفاده شد. مطالعه در سه گروه از روستاهای همسان شده با توجه به دو مولفه پتانسیل های توسعه ای و کمیت برنامه ها یا اقدامات روستایی انجام شد و اطلاعات لازم با بهره گیری از نمونه گیری تصادفی از روستاهای شهرستان مرند گردآوری شدند.یافته ها نشان داد تحرک در روستاهای با اقدامات توسعه ای بیشتر، بالاتر است. بااین حال، تحرک ها چه در حالت صعودی و چه در حالت نزولی، عمدتا در پایگاه ها و مشاغل همجوار با برد کوتاه است و تحرک ها در منتهی الیه فوقانی نردبان ساختار شغلی، به ندرت دیده می شود. مطابق نتایج، هرچند می توان تحرک اجتماعی با معرف عمده آن، شغل، در سطح خرد و جامعه کوچک تری مثل روستا مطالعه قرار داد، این نوع مطالعات در سطح روستا نمی تواند از طبقه بندی استاندارد جامعه بزرگ تر تبعیت کند؛ به ویژه اینکه جامعه روستایی با پدیده مهاجرت مواجه است و لزوما یافته ها نمی تواند منعکس کننده تحرک های شغلی روستاییانی باشد که ارتقای شغلی یافته اند و از فرصت های جدید بهره برده اند، ولی ساکن روستا نیستند. در کل، مشخص شد تاثیرپذیری روستاییان، بیش از برنامه ها، از پتانسیل های توسعه ای موجود روستاها و پیشینه های مستعد روستاییان بوده است. دلیل عمده آن نیز ماهیت برنامه ها و اقدامات توسعه ای است که غالبا ماهیت بهبود داشته تا دگرگون ساز