مقایسه هشیاری درون بدنی و توازن مبتنی بر تغییرپذیری ضربان قلب (HRV) در زنان با تمرین یوگا و گروه بدون تمرین

هدف مطالعه پیش رو، مقایسه دو شاخص هشیاری درون بدنی و توازن میان افرادی بود که تمرین یوگا را به صورت مرتب انجام می دهند و گروهی که این تمرین را انجام نمی دهند. این پژوهش از نوع بنیادی بود و به روش پس رویدادی انجام گرفت. روند کار در شهر تهران و در آزمایشگاه دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران و طی ماه های فروردین و اردیبهشت 1401 اجرا شد. جامعه آماری، زنان ساکن شهر تهران بودند و نمونه آماری آن نیز زنانی (17=n) بودند که تمرین یوگا را به صورت منظم انجام می دادند و گروه مقایسه را زنانی (16=n) شکل دادند که این تمرین ها را نداشتند. از جمله ابزارهای این پژوهش «مقیاس ارزیابی چندبعدی هشیاری درون بدنی (عمقی) (MAIA)» بود. این مقیاس برای سنجش میزان هشیاری درون بدنی و زیرمقیاس های هشت گانه آن به کار رفت. علاوه بر آن از شاخص فیزیولوژیکی تغییرپذیری ضربان قلب (HRV) نیز استفاده شد تا سنجش مولفه توازن به شکلی دقیق و عینی میسر شود. درنهایت داده های به دست آمده با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس (با کنترل نمرات اضطراب و افسردگی) و در نرم افزار IBM SPSS Statistics 26 مقایسه شدند. نتایج تحلیل آماری، تفاوت معنادار بین دو گروه در میزان هشیاری درون بدنی و چهار مورد از زیرمقیاس های آن (تنظیم توجه، خودتنظیمی، گوش دادن به بدن و اعتمادداشتن) را نشان داد. به این معنی که افراد گروه با تمرین یوگا در مقایسه با گروه دیگر، نسبت به احساسات درونی خود ادراک هشیارانه دارند و دارای درکی کلی از شرایط فیزیولوژیکی درونی خود هستند. نتایج مقایسه HRV در حالت استراحت نیز تفاوت معناداری را بین دو گروه در شاخص LF-HRV نشان داد. این یافته تفاوت فعالیت سیستم خودمختار را در دو گروه نشان می دهد که می تواند شاهدی بر تاثیر توازن باشد. کاربردهای این یافته ها به بحث گذاشته شده است.