مقایسه اثربخشی آموزش مهارت های مثبت اندیشی و آموزش فعال سازی رفتاری بر خودمراقبتی و استرس کرونا در بیماران دیابتی

رفتارهای خودمراقبتی شایع ترین پاسخ رفتاری پیشگیری کننده از استرس ناشی از بحران ویروس کرونا در بیماران دیابتی است. لذا پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی آموزش مهارت های مثبت اندیشی و آموزش فعال سازی رفتاری بر خودمراقبتی و استرس کرونا در بیماران دیابتی انجام گرفت.   

روش تحقیق در این پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون- پیگیری با گروه های آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری شامل تمامی بیماران دیابتی مراجعه کننده به کلینیک دیابت ونوشه شهرستان قایمشهر در سال 1400-1399 بود. از بین آنها تعداد 45 بیمار مبتلا به دیابت بر اساس ملاک های ورود و خروج و به شیوه نمونه گیری در دسترس گزینش شده و به صورت تصادفی در سه گروه (15 نفری) آموزش مهارت های مثبت اندیشی، آموزش فعال سازی رفتاری و گروه کنترل گمارده شدند. گروه آزمایشی اول تحت آموزش مهارت های مثبت اندیشی در 6 جلسه غیرحضوری 60 دقیقه ای قرار گرفتند؛ گروه آزمایشی دوم فعال سازی رفتاری را در 8 جلسه غیرحضوری 70 دقیقه ای آموزش دیدند؛ و گروه کنترل در فهرست انتظار بودند. ابزار پژوهش شامل مقیاس استرس کرونا (CSS-18) و مقیاس کوتاه فعالیت های خودمراقبتی دیابت (SDSCA) بود. داده ها با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون تعقیبی بن فرنی در نرم افزار SPSS22  تجزیه و تحلیل شدند.

نتایج نشان داد بین گروه های آزمایش و گروه کنترل تفاوت معنی دار وجود داشت و هر دو مداخله مهارت های مثبت اندیشی و آموزش فعال سازی رفتاری باعث کاهش استرس کرونا (73/15=F) و افزایش خودمراقبتی (17/16=F) بیماران دیابتی شده و تاثیر این مداخلات درمانی در مرحله پیگیری نیز پایدار بوده است (p <0.05). همچنین، نتایج آزمون تعقیبی بن فرنی حاکی از آن بود که میزان اثربخشی مداخله مهارت های مثبت اندیشی بر بهبود استرس کرونا (02/9 =IJ) بیشتر از فعال سازی رفتاری بود؛ و میزان اثربخشی مداخله فعال سازی رفتاری بر بهبود خودمراقبتی (93/12 =IJ) بیشتر از مهارت های مثبت اندیشی بود (p <0.05).  

با توجه به یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که مداخلات مهارت های مثبت اندیشی و آموزش فعال سازی رفتاری می توانند برای بهبود خودمراقبتی و استرس کرونا در بیماران دیابتی کارآمد باشند، و توصیه می گردد که درمانگران و مشاوران در راستای بهبود خودمراقبتی و استرس کرونا بیماران مبتلا در کنار سایر مداخلات درمانی از این شیوه ها استفاده کنند.